بررسی رکن روانی در تسبیب
محورهای موضوعی : حقوق جزا و جرمشناسی
زهرا حبیبی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد)
میثم نعمت اللهی
2
(آزاد اصفهان)
میثم ویسی
3
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد)
کلید واژه: رکن روانی, تسبیب, اجتماع اسباب, قصد محرمانه, تقصیر.,
چکیده مقاله :
در خصوص اینکه عنصر مادی تسبیب می بایست ناشی از فعل باشد یا ترک فعل، مسلم است که در هر دو حالت امکان-پذیر است. تسبیب با فعل که قطعاً امکان پذیر است و در ترک فعل نیز در صورتی می توان تارک فعل را به دلیل مرگ یا صدمه جسمانی که به دیگری وارد شده است مسئول دانست که این نتیجه از ترک فعل ناشی شده باشد. بنابراین در صورت وجود یک عامل مستقل دیگر که مرگ یا آسیب قابل استناد به وی باشد تارک فعل را نمی توان مسئول نتیجه حاصله دانست. در این راستا "قانون خودداری از کمک به مصدومین و دفع مخاطرات جانبی" را باید لحاظ دانست. وجود عنصر روانی لازم نیز در سببیت شرط مسئول شناخته شدن فعل یا ترک فعل است در واقع فرد متهم می بایست نتیجه مورد تمایل و نظر نهایی وی را خواسته باشد این شرط نشان می دهد که هرچند با توجه به بحث امکان محکوم کردن تارک فعل به ارتکاب عمدی قتل یا ایراد صدمات بدنی در حقوق ایران وجود دارد و این امر به طور کلی منتفی نیست لیکن در عمل اثبات اینکه تارک فعل سهل انگاری و تقصیر نکرده بلکه قصد و خواسته قطعی وی از ترک فعل رسیدن به نتیجه مورد نظر بوده است و در نتیجه عمد محسوب کردن رفتار مرتکب، بسیار مشکل خواهد بود در بسیاری از موارد، تارک فعل تنها به ارتکاب جرایم غیر عمدی علیه اشخاص (شبه عمد و خطای محض) محکوم می گردد. و در اکثر موارد عنصر روانی لازم برای جرم عمدی در خصوص ترک فعل اثبات نشده و حکم به ارتکاب جنایت غیر عمدی داده می شود و البته در این تحقیق به بررسی جرایمی که تقصیر در آنها چه به نحو تسبیب و چه مباشرت مفروض فرض گردیده است، می پردازیم.
In the case of the fact that the material element of causation must be due to the act or omission of action, it is certain that it is possible in both cases. Causation with action is certainly possible, and in omission of action, the omissioner is responsible for causing death or physical damage to another when the result is due to omission of act. Therefore, if there is another independent factor that death or injury can be imputed to it, the omissioner can’t be held responsible for the result. In this regard, "the law of refusing to help injuries and eliminating the side-effects" should be taken into account. The existence of the necessary mental element in the causation is a condition for the action or omission of action to be responsible. In fact, the accused person should have asked for the result of his/her desire and final opinion. This condition indicated that, although, considering the possibility of condemning the omissioner to deliberate murder committing or physical damage in Iranian law, and this is generally not ruled out, in practice, proving that the omissioner did not do commit negligence and guilty, but his absolute intention and determination for omission of action was reaching the intended result, and as a result, it would be very difficult to consider the committer's conduct a deliberate action. In many cases, the omissioner is condemned solely to commit undeliberate crimes against persons (pseudo-intentional and sheer error), and in most cases, the mental element necessary for deliberate crime in omission of action is unproven, and he/she sentenced to an undeliberate crime. In this research, we investigated the crimes that whose faults are assumed in terms of causation and supposed stewardship.
1- امین کلیبر، نصرالله (1394)، «بررسی رکن روانی جرم از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه ایران»، تحقیقات جدید در علوم انسانی، سال اول، شماره 6، پاییز، صص 91ـ81.
2- پاد، ابراهیم (1381)، «حقوق کیفری اختصاصی»، انتشارات رهم، تهران، چاپ اول، جلد اول.
3- جانی پور، مجتبی؛ عباسی، مراد (1392)، بررسی مسئولیت مطلق از منظر حقوق کیفری و فقه امامیه با تأکید بر مسئولیت پزشک»، فقه حقوق اسلامی. مقاله 2. دوره . شماره 6. بهار و تابستان 1392، 53ـ23.
4- جباری، بهنام، (1376)، «بررسی عنصر معنوی جرایم عمدی در حقوق کیفری ایران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
5- حاجی نوری، غلامرضا (1389)، «مطالعه رهیافت¬های سببیت در مسئولیت مدنی»، نشریه علمی-پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، شماره اول، پاییز- زمستان.
6- حسنی، محمود نجیب (1385)، «رابطه سببیت در حقوق کیفری»، ترجمه: سید علی عباس¬نیای زارع؛ انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد ، چاپ اول.
7- خادم رضوی، قاسم؛ نوعی، الیاس؛ مهرپویان، آزاده (1394)، «رابطه سببیت در مسئولیت ناشی از بی-احتیاطی؛ نگاهی تطبیقی به حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان»، پژوهش حقوق خصوصی سال سوم، بهار شماره 10.
8- خالقی، علی و رجب، محمد علی (1392)، «تحلیل معیار نوعی در عنصر روانی جرم قتل عمدی (مطالعه تطبیقی) »، پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره 1، بهار-تابستان 1392.
9- دهخدا، علی اکبر (1372)، «لغت نامه دهخدا»، موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
10- رستمی، هادی. شعبانی کند سری، هادی (1395) «احراز رابطة سببیت در فرض مداخله عوامل گوناگون در جنایات و خسارات مالی (با تأکید بر قانون مجازات اسلامی 1392)»، پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره پانزدهم، تابستان، ص 143ـ171.
11- سپهوند، امیرخان (1388)، «جرائم علیه اشخاص»، مجمع علمی و فرهنگی مجد. تهران.
12- شیری، عباس (1397)، «درسنامه حقوق کیفری اختصاصی»، دانشگاه تهران، انتشارات دانشکده حقوق.
13- طاهری¬نسب، یزدالله (1389)، «رابطه علیت در حقوق کیفری ایران و انگلستان»، انتشارات دادگستر، چاپ دوم، تهران.
14- غمامی، مجید (1390)، «قابلیت پیش¬بینی ضرر در مسئولیت مدنی»، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، تهران.
15- بازگیر، یدالله (1376)، قانون مجازات اسلامی در آیینه آراء دیوان عالی کشور، قتل عمد»، دو مجلد، چاپ اول، انتشارات ققنوس.
16- قیاسی، جلال الدین (1375)، «تسبیب در قوانین کیفری»، انتشارات مدیّن، چاپ اول.
17- کاتوزیان، ناصر (1384)، «الزامات خارج از قرارداد: ضمان قهری»، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ چهارم.
18- لفیوه واین¬آر (1390)، «سببیت و قتل در نظام کیفری ایالات متحده آمریکا»، ترجمه: حسین آقای نیا. ویرایش پنچم. چاپ دوم، تابستانف میزان.
19- محسنی، مرتضی (1375)، «دوره حقوق جزای عمومی (پدیده جنایی) »، جلد دوم، انتشارات کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
20- مرادی، حسن؛ شهبازی، علی (1394)، «عنصر معنوی قتل عمدی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره سیزدهم، زمستان، 70ـ43.
21- میر محمد صادقی، حسین (1395)، «جرایم علیه اشخاص»، چاپ 22، زمستان. میزان.
22- نوربها، رضا (1396)، «زمینه حقوق جزای عمومی»، تجدیدنظر شده به وسیله دکتر عباس شیری، ویراست جدید، نشر میزان، تهران.
23- هارت. اچ. ال. ای؛ هونوره تونی (1389)، «سببیت در حقوق (حقوق کیفری) »، ترجمه حسین آقایی¬نیا. میزان.