شیمی کانی کلینوپیروکس در ارزیابی دما - فشار و ژنز بازالت¬های متاسوماتیسمی سازند هرمز در گنبدهای نمکی گچین و جزیره هرمز، جنوب ایران
محورهای موضوعی :رقیه نعمتی 1 , علی کنعانیان 2 , محمد علی مکی زاده 3 , صدیقه تقی پور 4
1 - پردیس علوم، دانشگاه تهران
2 - پردیس علوم، دانشگاه تهران
3 - دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان
4 - پردیس علوم، دانشگاه تهران
کلید واژه: سازند هرمز گنبد نمکی کلینوپیروکسن ترموبارومتری محیط تکتونیکی.,
چکیده مقاله :
گنبدهای نمکی گچین و هرمز متشکل از سازند هرمز، در استان هرمزگان و منطقه زاگرس چین‌خورده واقع شده اند. براساس مطالعات سنگ‌شناسی، کانی های سنگ های بازالتی در دو مرحله تشکیل شده اند؛ ابتدا کانی های آذرین: کوارتز، فلدسپار، پیروکسن، آمفیبول و سپس کانی های متاسوماتیسمی: ترمولیت - اکتینولیت، کلریت، اپیدوت، کلسیت، بیوتیت، آلبیت و اکسید آهن. متاسوماتیسم شدید در منطقه، کانی های تشکیل دهنده سنگ ها را تغییر داده است؛ ولیکن اکثر کلینوپیروکسن ها برخلاف سایر کانی ها، بدون تغییر باقی‌مانده‌اند، بنابراین از شیمی کلینوپیروکسن ها جهت تشخیص طبیعت و محیط تکتونیکی ماگمای مادر در سازند هرمز منطقه استفاده گردید. آنالیز نقطه ای میانگین ترکیب کلینوپیروکسن های گنبد نمکی گچین را اوژیتWo27.66En45.44Fs26.91)) و کلینوپیروکسن های گنبد نمکی هرمز را اوژیت تا دیوپسید ((Wo43.36En32.71Fs23.93 نشان داد. این کانی ها از گروه کلسیم - اسکولا هستند. نمودارهای شیمیایی براساس ترکیب کلینوپیروکسن ها، نمونه‌های گنبد نمکی هرمز را از نوع بازالت های جزایر قوسی و گنبد نمکی گچین را از نوع بازالت های تولئیتی درون قاره ای و با طبیعت ساب آلکالن معرفی می کنند. میانگین دمای تقریبی تشکیل کلینوپیروکسن ها برای گنبد هرمز 875 درجه سانتی گراد، جهت گنبد گچین 997 سانتی گراد و فشار تشکیل آنها کمتر از 2kb به دست آمد.
Gachin and Hormoz island salt domes are composed of the Hormoz Formation and both are located in Hormozgan province and folded Zagros zone. Based on petrography, minerals of basaltic rocks formed in two stages: first magmatic minerals include in quartz, feldspar, pyroxene, amphibole, and then metasomatic minerals: tremolite - actinolite, chlorite, epidote, calcite, biotite, albite and iron oxide. Metasomatism changed rock forming minerals but most of clinopyroxenes are fresh compared to other minerals. Mineral chemistry of clinopyroxene is used for recognition of magma nature and tectonic settings of parent magma of the Hormoz Formation. The average composition of clinopyroxens of Gachin salt dome is augite (Wo27.66 En45.44 Fs26.91), clonopyroxens of Hormoz Island salt dome is augite –diopsid (Wo43.36 En32.71Fs23.93). These minerals are Ca-Eskola. Geochemical diagrams based on clynopyroxens composition show that the background of Hormoz salt dome samples are volcanic arc basalts and Gachin salt dome samples are intraplate tholeiitic basalts and they had sub-alkaline nature. Their forming temperatures of clinopyroxens are 875oc for Hormoz clinopyroxenes and 997oc for Gachin clinopyroxenes and forming pressure is less than 2kb.