ارزیابی و تحلیل فضایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهری تبریز
محورهای موضوعی :هوشنگ سرور 1 , منیژه لاله پور 2 , سولماز سربازگلی 3
1 - علوم انسانی
2 - دانشگاه مراغه
3 - دانشگاه مراغه
کلید واژه: پراکنش جمعیت, توزیع خدمات, نواحی شهری, ضریب آنتروپی, تاپسیس,
چکیده مقاله :
امروزه یکی از موضوعات مهم در برنامه ریزی شهرها، بحث توسعه متعادل و متناسب در شهرها و برخورداری مناسب ساکنان شهرها از خدمات شهری می‌باشد. در این میان برنامه ریزان شهری با جمع آوری و تحلیل داده های مکانی و فضایی و انعکاس نتایج به مدیران شهری تلاش می کنند که توزیع خدمات و امکانات شهری به نحوی هدایت شود که به نفع همه اقشار و گروه‌های اجتماعی جامعه باشد و به گونه ای برنامه ها و طرح های توسعه زمینه ساز تحقق عدالت اجتماعی و فضایی در شهرها واقع شوند. پژوهش حاضر، با هدف بررسی ارتباط بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات شهری در 37 ناحیه شهری تبریز و ارزیابی برخورداری نواحی شهری و جمعیت آن، از خدمات شهری صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی می باشد بدین صورت که برای ارزیابی نحوه پراکنش جمعیت از مدل آنتروپی نسبی و ضریب جینی، و برای ارزیابی توزیع خدمات از مدل تاپسیس استفاده شده است. همچنین از آزمون همبستگی برای تبیین رابطه بین جمعیت و توزیع فضایی خدمات استفاده شده است. نتایج بدست آمده از مدل آنتروپی نشان دهنده توزیع و پراکنش موزون جمعیت در نواحی شهری تبریز می باشد. اما نتایج ارزیابی توزیع خدمات شهری در مناطق شهری نشانگر آن است که نواحی مناطق 9و10 تبریز دارای کم‌ترین برخورداری و ناحیه یک منطقه2و3 دارای بیشترین برخورداری از خدمات شهری هستند. همچنین نتیجه ارزیابی همبستگی بین رتبه جمعیت و تأثیر آن در برخورداری از خدمات شهری با استفاده از مدل اسپیرمن در حدود (0.4991) بوده که نشان از وجود همبستگی بین رتبه جمعیت و دسترسی به خدمات شهری دارد.
Today one of the most important issues in urban planning, discussion of balanced and proportionate development in cities having a population of urban services is appropriate. The urban planners to collect and analyze local and spatial data and reflect the results to urban managers are trying in achieving this goal is the distribution of urban facilities and services will lead to a way that will benefit all social groups in society and lead to social and spatial justice in cities. This study aimed to investigate the relationship between population distribution and the distribution of urban services in urban regions, 37 urban regions of Tabriz and evaluation its urban areas and its population; the civil service has been made. In this study, to assess the distribution of population of the relative entropy model and to assess distribution of services have been used TOPSIS model. The method of this study is descriptive-analytical. The results of entropy model indicates that the distribution of population is proportionate in Tabriz; Also, the evaluation results the distribution of urban services in urban regions indicate that regions of zone 9,10 Tabriz which have the lowest utility and region 1 of zone 2 and zone 3 in the TOPSIS model are having the greatest enjoyment of civil service. Also, the evaluation results correlation between population rank and to its impact on the enjoyment of civil service pay, by using of the Spearman model about (0.4991) shows a high correlation between population rank and access to urban services exist.