زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، ژئوشیمی و الگوی تشکیل کانسار مس (طلا) کوه میل، شمال‌خاور ساوه، استان مرکزی
محورهای موضوعی :محمد کاظم غیاثی زاده 1 , مسعود علی‌پوراصل 2 , سید احمد مشکانی 3
1 - گروه پترولوژی و زمین‌شناسی اقتصادی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود
2 - دانشگاه صنعتی شاهرود
3 - مدیر ارشد گروه معدنی و بازرگانی زرمش، تهران
کلید واژه: اپی‌ترمال سولفید حدواسط, کانسار مس (طلا), کوه میل, ساوه,
چکیده مقاله :
کانسار مس (طلا) کوه میل در 25 کیلومتری شمال‌شرقی ساوه و در بخش میانی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر واقع است. سنگ¬های گدازه‌ای و آذرآواری با ترکیب آندزیت، تراکیآندزیت و آندزیت- بازالت ائوسن میانی تا پسین در این گستره رخنمون دارند و توده¬های نیمه‌عمیق کوارتزمونزودیوریتی تا مونزودیوریتی ائوسن پسین به درون سنگ¬های آتشفشانی تزریق شده است. سنگ¬های آذرین با ماهیت کالک‌آلکالن در زمره گرانیتوئید¬های نوع I طبقه¬بندی می¬شوند و با کمان‌های ماگمایی مناطق حاشیه فعال قاره‌ای و برخوردی مرتبط می‌باشند. کانه‌زایی به ¬صورت‌های رگه- رگچه¬ای، برشی و بندرت دانه‌پراکنده در سنگ¬های نفوذی و آتشفشانی مشاهده می¬شود. کانه¬های اولیه شامل کالکوپیریت، پیریت، اسپیکولاریت و هماتیت و انواع ثانویه شامل کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت، گوتیت و لیمونیت است. دگرسانیها در این گستره شامل پروپیلیتیک، آرژیلیک، فیلیک، سیلیسی، اکسید آهنی، تورمالینی و کربناتی می‌باشد. در سنگ‌های دگرسان شده SiO2، K2O، روبیدیم، زیرکنیم، نیوبیوم، تانتالیم، اورانیم، توریم و عناصر کمیاب خاکی سبک دارای غنی‌شدگی، درحالی‌که اکسید عناصر اصلی دیگر، باریم، استرانسیم، سزیم و عناصر کمیاب خاکی سنگین تهی‌شدگی نشان می‌دهند. در این سامانه، مس با عناصر طلا، نقره، بیسموت، کادمیوم و آرسنیک همبستگی ژئوشیمیایی مثبت خوب دارد. دمای همگن¬شدگی میانبارهای سیال در کوارتز از 115 تا 200 درجه سانتی¬گراد و میزان شوری نیز از 68/2 تا 67/24 درصد وزنی معادل نمک طعام تغییر می¬کند. براساس دمای همگن¬شدگی و شوری، فشار به ¬دام افتادن میانبارهای سیال کمتر از 10 بار و عمق جایگیری کمتر از 500 متر ارزیابی می‌شود. سامانه کانه‌زایی مس (طلا) کوه میل در دسته کانسارهای اپی‌ترمال سولفید حدواسط طبقه‌بندی می‌شود.
The Kuh-Mil copper (gold) deposit is located 25 km northeast Saveh and in the middle part of Urmia-Dokhtar magmatic arc. Volcanic and pyroclastic rocks such as andesite, trachyandesite, andesite basalt with Middle- Late Eocene age are outcropped in this area. The Late Eocene hypabyssal quartz monzodiorite to monzodiorite intrusive rocks have been injected into the volcanic rocks. The calc-alkaline igneous rocks are classified as I-type granitoids, and are related to the magmatic arcs in the active continental margin and collisional zones. Mineralization is mainly observed as vein- veinlets, breccia and rarely disseminated forms in intrusive and volcanic rocks. Primary ore minerals include chalcopyrite (main ore mineral), pyrite, specularite and hematite, and secondary types include chalcocite, covellite, malachite, goethite and limonite. Alteration zones are propylitic, argillic, phyllic (quartz, sericite ± pyrite), silicic, iron oxide, tourmalinization and carbonate alteration. In the altered rocks, SiO2, K2O, Rb, Zr, Nb, Ta, U, Th, and light rare earth elements (LREEs) are enriched, while the rest of the major oxides, Ba, Sr, Cs, and heavy REEs show depletion. In the Kuh-Mil mineralization system, Cu has a good positive geochemical correlation with Au, Ag, Bi, Cd, and As. The homogenization temperature and salinity of fluid inclusion in quartz vary from 115 ºC to 200 ºC (average 164 ºC) and from 2.68 to 24.67 (average 20.25) wt.% NaCl equivalent, respectively. Based on the homogenization temperature and salinity, the trapping pressure of fluid inclusions is estimated to be less than 10 bars, and depth of placement is less than 500 meters. The Kuh-Mil Cu (Au) mineralization system is classified in the category of intermediate- sulfidation epithermal deposits.