پهنه بندي تحول كارست با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (مطالعه موردي :حوضه كوهستاني كلات ، خراسان رضوي)(نوع مقاله : پژوهشی)
محورهای موضوعی :محسن رضائي عارفي 1 , محمد علي زنگنه اسدي 2 , ابوالفضل بهنيافر 3 , محمد جوانبخت 4
1 - استاد دانشگاه آزاد مشهد
2 - دانشگاه حكيم سبزواري
3 - دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد
4 - دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد
کلید واژه: ژئومورفولوژی, روش تحليل سلسله مراتبي , پهنه بندي کارست, حوضه كوهستاني كلات.,
چکیده مقاله :
چكيده فرايند تحول كارست، فرايندي پيچيده و متأثر از متغیرهای گوناگون است . شناخت عوامل مؤثر در توسعه و پهنه بندي تحول كارست در زمينه مطالعات مربوط به مدیریت سرزمین و منابع كارست داراي جايگاه ويژه اي است. هدف از اين پژوهش ارزيابي و پهنه بندي پتانسيل توسعه كارست در حوضه كوهستاني كلات در استان خراسان رضوي با استفاده از روش AHP مي باشد. در اين تحقيق با روش تحلیل سلسله مراتبی، لايه هاي اطلاعاتي ليتولوژي، فاصله از گسل شيب، جهت شيب، ارتفاع، فاصله از آبراهه ، فاصله ازگسل و كاربري اراضي به عنوان نقشه هاي عامل درنظرگرفته شدند. همچنين به منظور استخراج مدل پتانسيل توسعه كارست، لايه هاي فوق در محيط GIS فراخواني شد. لايه هاي اطلاعاتي مختلف با اعمال قضاوت كارشناسي و بازديدهاي ميداني به صورت نقشه هاي معيار طبقه بندي شدند. درنهايت با توجه به وزن به دست آمده نقشه پهنه بندي توسعه كارست بدست آمد. نتايج حاصله نشان كه از كل مساحت حوضه كلات، 04/19 درصد در طبقه كمتر توسعه يافته، 57/24 درصد در طبقه توسعه نيافته، 88/42درصد در طبقه متوسط و 38/14 درصد در طبقه توسعه يافته قرار گرفته است.ازاينرو، عامل ليتولوژي منطقه با ارزش 53/0 بيشترين وزن و مهمترين عامل كنترل كننده پتانسيل توسعه كارست در منطقه موردمطالعه بوده است و عامل كاربري اراضي باارزش 01/0 كمترين وزن را به خود اختصاص داده است كه كمترين تأثير را در كارست زايي كنوني حوضه به خود اختصاص داده است. نتايج نشانگر آن است كه به ترتيب عوامل زمين شناسي، ارتفاع، توپوگرافي و فاصله از آبراهه مهمترين نقش را در توسعه كنوني كارست در اين منطقه داشته اند.
The karst transformation process is a complex process influenced by various variables. Understanding the factors contributing to the development and zoning of karst evolution has a special place in the studies of karst land management and resources. The purpose of this study was to evaluate and zoning of karst development potential in Kalat mountain basin in Khorasan Razavi province using AHP method. In this study, using hierarchical analysis, lithology information layers, slope distance, slope direction, elevation, distance from stream, distance from fault and land use were considered as operating maps. Also, in order to extract the karst development potential model, the above layers were invoked in GIS environment. The different layers of information were classified as benchmarks by expert judgment and field visits. Finally, according to the obtained weight, karst development zoning map was obtained. The results showed that out of the total area of Kalat basin, 19.04% were in the less developed class, 24.57% in the under developed class, 42.88% in the middle class and 14.38% in the developed class. The lithology factor of the region with the highest value of 0.53 was the most important factor controlling karst development potential in the study area. It is dedicated. The results show that geological factors ، altitude ، topography and distance from the waterway respectively have the most important role in the current karst development in this region.