تحلیل روان‌زخم حاصل از جنگ در رمان «زمین سوخته»
محورهای موضوعی : نقد و نظریه ادبی
اسد آبشیرینی
1
,
قدرت قاسمی‌پور
2
,
زهرا سواعدی
3
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
3 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
کلید واژه: روان‌زخم, جنگ, شخصیّت‌پردازی, احمد محمود و زمین سوخته,
چکیده مقاله :
روان‌زخم، آسیبی روان‌تنی- اجتماعی است که در اثر عوامل مختلفی بر ذهن فرد وارد می‌شود؛ تأثیری عمیق بر آن می‌گذارد و چه¬بسا زندگی و سرنوشت او را به سمت و سوی دیگری سوق می‌دهد. یکی از حوادثی که تأثیر طولانی‌مدّت بر روان فرد می‌گذارد، حوادث جنگ است. از این¬روی به واسطه جنگ‌های متعدّدی که همواره در طول تاریخ گریبانگیر کشور ما بوده، به‌ویژه جنگ تحمیلیِ هشت‌ساله، روایت ادبیِ روان‌زخم در آثار برخی نویسندگان ایرانی راه یافته است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده و بر آن است که نمودهای بیان ادبی این ضایعۀ روانی را در رمان «زمین سوخته» احمد محمود بررسی کند و آسیب واردشده بر روان هر یک از شخصیّت‌ها را تحلیل نماید. برای همین، نخست به مباحث نظری درباره روان‌زخم پرداخته، سپس تأثیر آن را بر شخصیّت‌های رمان یادشده تحلیل و بررسی کرده است. در پایان، این نتیجه حاصل شد که واکنش هر یک از شخصیت¬ها، با دیگری متفاوت است؛ بدین ترتیب که بر اثر روان‌زخم‌های واردشده بر آنان، شخصیّت «شاهد» در آسایشگاه روانی بستری می‌شود؛ «ننه‌باران» از شخصیّت پیشین خود فاصله می‌گیرد؛ «نرگس» دچار افسردگی حاد می‌شود و «گلابتون» مشاعر خود را به‌کلّی از دست می‌دهد. بدیهی است در کنار آثار درخشان داستانی در ستایش از قهرمانی‌های ظهور یافته در دفاع مقدس این رمان از منظر چارچوب نظری مختار نیز در خور مطالعه می‌تواند باشد.
Trauma is a theory in psychology referring to any psychological pressure which the human mind is unable to accept and analyze it. The wounds inflicted on a person's mind would leave a deep impact on him and may lead his life and destiny to a different direction. There are different factors can cause trauma. One of them is war events which has an enduring effect on human's psyche. Therefore, due to the numerous wars that have plagued our country throughout the history, especially the eight-year imposed war, the literary narrative of trauma has found its way into the works of some Iranian writers.The present research was conducted in an analytical-descriptive way and it aims to investigate the literary expressions of this psychological damage in the novel "Zamin Soukhteh" by Ahmad Mahmoud and analyze the damage caused to the psyche of each of the characters. In this regard, first, we have discussed the theoretical issues about trauma, then we have analyzed and examined its effect on the characters of the mentioned novel. At the end, it was concluded that the reaction of each character is different from the other; In this way, due to the psychological wounds inflicted on them, the "Shahed" character is hospitalized in a mental asylum; "Nene Baran" distances herself from his previous personality; "Narges" falls into acute depression and "Golabetoon" completely loses his emotions. Obviously, in addition to the important fictional works in praise of the heroes who appeared in the holy defense, this novel can also be worth studying from the perspective of theoretical framework.