فوکو در برابر هگل؛ درنگی درباب دیرینه‌ـ‌تبارشناسی و فلسفة¬ تاریخ
محورهای موضوعی : مطالعات تطبیقی تاریخ فلسفه
1 - دانشیار گروه ادیان و فلسفه، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
کلید واژه: تاریخ, دیرینه‌ـ‌تبارشناسی, فلسفة تاریخ, فوکو, هگل. ,
چکیده مقاله :
فوکو و هگل دو متفکر تأثیرگذار هستند که بطور بنیادین با مسئله شناخت و تاریخ درگير بوده اند، چنانکه بدون فهمی از جایگاه تاریخ در اندیشة این دو، درک درست اندیشه های آنها بسیار دشوار بنظر ميرسد. گرچه فوکو بطور پراکنده در آثارش به هگل و تقابل خود با او پرداخته، اما این مهم را هرگز بگونه‌يي مبسوط روشن نساخته است. با اینهمه، با نگاهی به آثار او و بويژه آنچه او بعنوان دیرینه‌ـ‌تبارشناسی مطرح ميكند، ميتوان تقابلی اساسی بین این روش و رویکرد هگل به فلسفة تاریخ مشاهده کرد. این مقاله درصدد آنست كه با خوانش دیدگاه هگل درباب تاریخ بمثابه فلسفة تاریخ، و نیز دیرینه‌ـ‌تبارشناسی، نشان دهد که چگونه این دو دیدگاه در تقابل با یکدیگر قابل فهم ميشوند. دیدگاه فوکو، با تکیه بر آراء نیچه، با هر گونه متافیزیک یا فلسفة تاریخ كاملاً مخالف است؛ یکی مبتنی بر کلیت، عقل و غایت شناسی است، و دیگری مبتنی بر تکثر، گسست، و نبود هرگونه غایت کلی. همچنين تلاش خواهیم کرد تا روشن گردد که این دو متفکر در برخی مسائل، ازجمله مسائل اساسی در نسبت با تاریخ، دارای اشتراکاتی هستند، گرچه به این مسائل پاسخهایی كاملاً متفاوت داده شده است.
Foucault and Hegel are two influential thinkers who dealt with the problem of knowledge and history so fundamentally that without understanding the place of history in their thoughts, a correct perception of their views would be extremely difficult. Foucault has scatteredly referred to Hegel and his opposition to his views in this works; however, he has never clarified the details of this conflict clearly. Nevertheless, a glance at Foucault’s works, particularly those containing his views regarding archaeo-genealogy, reveals a fundamental opposition between his method and Hegel’s approach to the philosophy of history. Foucault’s view, relying on Nietzsche’s ideas, is completely against any kind of metaphysics or philosophy of history, with the former being based on plurality, discontinuity, and non-existence of any kind of universal end and the latter relying on universality, reason, and teleology. Here, the author intends to demonstrate that these two thinkers shared some of their views regarding certain fundamental problems, including those related to history, although they have provided completely different responses to them.