بررسی استدلال ابن‌سینا در الهیات شفا بر عرض بودن وحدت
محورهای موضوعی : Philosophers and philosophical schools influencing the Transcendent Philosophy
1 - استادیار گروه فلسفه و کلام، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
کلید واژه: وحدت, عرض, جوهر, محمول, ابن‌سینا, الهیات شفا,
چکیده مقاله :
بر اساس گزارشهاي ارسطو، عده‌‌يي از فیلسوفان یونان باستان «واحد» را جوهری مستقل میپنداشتند که در نسبت با ساير جواهر، نقش علّی دارد. ارسطو با تبیین «محمول» بودن «واحد» و نیز بیان تالیهای فاسد مترتب بر نظریۀ یادشده، بر ابطال آن کوشیده است. ابن‌سینا نظریۀ جوهر بودن واحد و نقدهای ارسطو بر آن را در مباحث الهیات از کتاب الشفاء بتفصیل مورد بررسی قرار داده و برخلاف ارسطو، به صرف «محمول» دانستن «واحد» بسنده نکرده بلکه از طریق یک استدلال غامض و مفصل، سعی نموده عرضِ لازم بودن «وحدت» را بعنوان مبدأ اشتقاق «واحد» به‌اثبات برساند. استدلال ابن‌سینا از جهاتي متعدد نقدپذیر است که مهمترین انتقاد وارده بر آن خلط میان عروض مقولی و عروض تحلیلی است. وحدت صرفاً عرض تحلیلی است و استدلال ابن‌سینا نمیتواند عرض مقولی بودن وحدت را اثبات نماید.
According to Aristotle, a number of philosophers in ancient Greece theorized that the “one” is an independent substance that performs a causal role in relation to other substances. Through clarifying the predicative nature of the “one” and referring to the false consequences of the above theory, he tried to reject it. Ibn Sīnā has extensively investigated the theory of the one’s being a substance and Aristotle’s related criticisms in the ilāhīyyāt section of al-Shifā’. Unlike Aristotle, he has not merely referred to the one’s being a predicate and, rather, through a lengthy and complex argument, has tried to demonstrate that unity, as the source of the derivation of the one, is a necessary accident. Ibn Sīnā’ argument is prone to criticism from different aspects, the most important of which is the confusion of categorical and analytic accidents with each other. Unity is merely an analytic accident, and Ibn Sīnā’s argument is incapable of demonstrating its being a categorical accident.