گونهشناسی کیفی سبکهای زیارتی جوانان در شهر مشهد
محورهای موضوعی :مهدی کرمانی 1 , احمدرضا اصغرپورماسوله 2 , محمدمهدی واعظ موسوی 3
1 - دانشگاه فردوسی
2 - دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: زیارت, زائر جوانان سنخ شناسی,
چکیده مقاله :
هرچند زیارت بیشتر با عنوان کنشی مذهبی شناخته میشود اما ماهیت فرهنگی اجتماعی قابل توجهی دارد که شناخت آن مستلزم اتخاذ رویکردهای روشی ژرفانگر کیفی است. سنخشناسی سبکهای زیارتی در بین گروههای مختلف اجتماعی همچون جوانان ازجمله پرسشهایی است که با چنین رویکردی قابل طرح و پاسخیابی هستند. بر این اساس در مطالعه حاضر برای یافتن انواع سبکهای زیارتی جوانان، ده نمونه هدفمند از بین جوانان بیست تا سی ساله در شهر مشهد انتخاب شدند. مصاحبهها به صورت نیمهساختیافته اجرا و مبتنی بر روش تحلیل مضمون، کدگذاری باز و محوری انجام شد. دستاورد اصلی این پژوهش صورتبندی چهار سبک زیارتی در قالب نمونه آرمانی وبر شامل سبک دروننگرانه، سنتمدارانه، عملگرایانه و تفرجگرایانه است. هریک از این تیپهای زیارتی در سه مرحله ظهور پیدا میکنند: مرحله مقدمات و الزامات، مرحله اجرایی و مرحله نتایج و دستاوردها. چهار مفهوم محوری که خود حاصل انتزاع مضامین مختص هر مرحله هستند، وظیفه نمایاندن ماهیت هر یک از سبکهای زیارتی را برعهده میگیرند. معنویت (در دو سطح ناسوتی و لاهوتی) مفهوم محوری سبک دروننگرانه محسوب میگردد. زیارت سنتمدارانه با مناسک تعریف میشود، حاجت نماینگر روح حاکم بر زیارت عملگرایانه است و فراغت را میتوان وجه اصلی زیارت تفرجگرایانه به حساب آورد.
Although pilgrimage is known as a religious action, it has many socio-cultural features, which require in-depth qualitative studies. The typology of pilgrimage among different social strata is an example of such features. To understand different styles of pilgrimage, ten participants were chosen. The aged 20-30 and were citizens of Mashhad. Interviews were semi-structured and were analyzed based on their themes. The main finding of this research showed four classes of pilgrimage based on the Weberian account of ideal types: introspective, traditional, pragmatic and entertaining. Each type emerged in three phases: preliminaries and essentials, practice, and achievements. The four axial concepts represented the essence of the pilgrimage styles: a. spirituality was the pivotal concept in the introspective style; b. the traditional pilgrimage related to rituals; c. the wish related to the practical style; d. leisure was the essence of entertainer pilgrimage.