عليت فاعلي از ديدگاه متكلمان و فيلسوفان اسلامي
محورهای موضوعی : مطالعات حوزه فلسفه و حکمت اسلامی
1 - دانشگاه علامه طباطبائی
کلید واژه: علت معلول معتزله اشاعره فلسفه مشاء حكمت متعاليه ,
چکیده مقاله :
عليت محور بسياري از روابط طبيعي است كه در علوم تجربي مورد تحقيق قرار ميگيرد و هم‌اكنون مبناي كشف قوانين علمي است. همچنين كاربرد قوانين علوم، اعم از آنچه به فرد، اجتماع يا ديگر قلمروهاي طبيعي ـ‌اعم از حيوان، گياه يا جمادات‌‌ـ مربوط ميشود، همگي بر محور عليت است. در اين نوشتار سعي بر اينست كه اعتبار اصل عليت از ديدگاه دو فرقه كلامي معتزله و اشاعره و همچنين دو مكتب فلسفه اسلامي مشاء و متعاليه (از ابن‌سينا تا علامه طباطبايي)، بررسي شود. اين تحقيق شامل يك مقدمه، سه گزارش تفصيلي و يك جمعبندي و نتيجه‌گيري است.
Causality is at the center of several natural relationships which are studied in empirical sciences. Presently, it is the basis of the discovery of scientific laws. Moreover, the applications of different laws in various sciences, including all the laws related to individuals, societies, and other natural realms, in relation to fauna, flora, and minerals or inanimate things, have causality at their center. Here, the author has tried to examine the validity of the principle of causality from the viewpoints of two Islamic schools (Mu‘tazilah and Ash‘ariyyah) and two schools of Islamic philosophy (Peripatetic and Transcendent – from Ibn Sīnā to ‘Allāmah Ṭabāṭabā’ī). This paper consist consists of an Introduction, three detailed reports, a summary of findings, and a conclusion.