مقایسه عقل و قلمرو آن از دیدگاه ملاصدرا (حکمت متعالیه) و میرزای اصفهانی(تفکیک)
محورهای موضوعی : کلام تطبیقیشهاب الدین وحیدی مهرجردی 1 , محسن محسن مروی نام بغدادآبادی 2
1 - دانشگاه حایری میبد
2 - دانشگاه میبد
کلید واژه: ملاصدرا, میرزا مهدی اصفهانی, عقل , مراتب عقل, قلمرو عقل,
چکیده مقاله :
واژه عقل یکی از مفاهیمی است که تعاریف متعددی به خود دیده. برخی عقل را مساوق وجود انسانی دانسته و برخی آن را منشا گمراهی و سقوط از حیطه تعبد الهی دانسته. برخی آن را معادل فلسفه به کار برده و گروهی به لزوم تفکیک عقل و فلسفه حکم کرده اند. فلاسفه عقل را ارج نهاده و اهل حدیث و اشاعره آن را طرد کرده اند ملاصدرا عقل را قوّه تحليل گر و از مراتب و شئونات نفس می داند و گستره ی آن را از عقل هيولاني تا عقل مستفاد می داند اما ميرزا عقل را مخلوق و افاضه از سوي خداوند می داند «ظاهرٌ بذاته و مظهِرٌ لغيره،». عقل از نگاه وی تنها حقيقتي روشنگر است و نه از مراتب نفس. پژوهش حاضر در پي مقايسه عقل و قلمرو آن در انديشه این دوعالم بزرگ اسلامي است که شباهت ها و تفاوت های ميان آن دو را تبین می کند.
The word ‘’Reason’’, is one of the notions that have been defined variously. Some identified it with the human being and some considered it as origin of misleading and faults of Humanity and even the cause of our falling from Heaven. According to some Reason is the same as philosophy and to others it should be separated from philosophy. Philosophers have been glorifying it and the Ahl-Hadith have been denying it. Meanwhile Mulla Sadra (Muslim philosopher) considered Reason as an analytic Faculty and a being placed in highly grades of soul(Nafs), that comes in divisions from potential to Used(bi al-mostafad) Reason. On the other hand Mirza considered the Reason as a created being and as an illuminated by God which is clear by itself and a thing by which others are cleared. He sees it as a reality to insight and not as a part of soul. This research is to compare Reason between Sadra and Mirza.