مبانی معرفت‌شناختی تربیت توحيدي (امکان، منابع و موانع)
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
سیده طاهره آقامیری
1
,
محمدرضا شاهرودی
2
,
مجید صالحی
3
,
محمد صافحیان
4
1 - دانشگاه آزاد اسلامي تهران جنوب
2 - دانشگاه تهران
3 - دانشگاه هنر، تهران
4 - دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران جنوب، تهران
کلید واژه: مبانی معرفت‌شناختی, علم و معرفت, ابزار شناخت, موانع شناخت, تربيت توحيدي,
چکیده مقاله :
قرآن كريم در آياتي نظير: «إِنَّ إِلَى رَبِّكَ الرُّجْعَى«(علق:8)؛ و«أَلَا إِلَى اللَّـهِ تَصِيرُ الْأُمُورُ« (شوري:53) خداوند را غايت حركت كلي جهان و صيرورت خاص انسان معرفي كرده و بديهي است حركت به سمت هیچ غايتی، بدون معرفت و شناخت، انسان را به مقصد نهايي رهنمون نمي‌سازد؛ بنابراين حركت تکاملي انسان در نظام تربيت توحيدي، بايد عالمانه و متفكرانه باشد تا انسان بتواند به مراتبي از حيات طيّبه موعود در قرآن کریم دست‌يابد. اين حركت طبعاً از منظر کتاب آسمانی، دارای تحلیل و تفسیری ویژه وبرخاسته از جهان‌بینی الهی است كه از مباني معرفت‌شناختي تربيت سکولار، مانند مباني پوزيتيويسم، داروينيسم و اومانيسم، تجربه‌مدار، بریده از وحی و انسان -محور، جدا و متفاوت است. این مقاله با رویکرد تحلیلی توصیفی به مهم‌ترین مبانی معرفت‌شناختی تربيت توحيدي،) شامل امکان، منابع و ابزار و موانع شناخت) با استناد به آیات قرآن کریم پرداخته است. بر‌اساس یافته‌های این پژوهش، از منظر قرآن‌کریم، چون انسان از ظرفیت نامحدود معرفتی و علمی برخوردار است، پس امکان کسب معرفت برای وی قطعی و تردیدناپذیر است. برخلاف مکاتب فلسفی غرب، قرآن ابزار و منابع گوناگونی مانند حواس، عقل، شهود، وحی و الهام را برای دستیابی انسان به انواع معرفت به رسمیت شناخته است. درمنظومة تربیتی این کتاب آسمانی، ضمن تبيين موانع معرفت، استقرار نظام جامع تربیت توحیدی و صیرورت انسان به سوی حیات طیبه، مستلزم توجهبه همه ابزارهاي معرفت با حفظ مراتب آنها است. مهم‌ترین ثمره این بحث، چگونگي كسب علم يقيني و معرفت ریشه‌دار، در راستای نقش محوری آن در تحقق معرفت حق است.
The God has been claimed as the goal of the universe trend in verses of Holy Quran like: “Indeed your lord is retaining.” (Alaq-8) and “Surely to Allah all things return.” (Shawra-53). And obviously, a movement without any Goal, Knowledge and Recognition, will never guide human to final destination. Thus, the evolutionary Movement of human, through monotheistic pedagogy system, has to be wisely and thinkfully for the human to achieve some levels of the good life, promised in holy Quran. Surely this movement has its own especial interpretation and analysis, generated from divine worldview that defers from epistemological fundaments of secular pedagogy such as experimental positivism, revelation-free Darwinism and humanism. Present paper studied the most critical epistemological fundaments of monotheistic pedagogy (consisting possibility, resources and restraints), through a descriptive analysis procedure, based on Holy Quran verses. According to result of this study, since human has unlimited epistemic and scientific capabilities from Holy Quran point of view, thus, possibility of attaining knowledge is certain for him. Unlike western Philosophy schools, Quran has recognized various tools and resources such as senses, wisdom, intuition, revelation and inspiration for the human to attain various types of knowledge. Within the pedagogical system of this Holy book, beside the determination of knowledge restraints, establishment of a monotheistic pedagogy comprehensive system and escort of human towards a good life is depended the on consideration of all epistemological tools, regarding to their levels. The most crucial result of this discussion is certain science attainment, and deep knowledge, considering its major role in realization of right knowledge.