تحلیل گفتمان انتقادی داستان «ماهی سیاه کوچولو» صمد بهرنگی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانعلیرضا مقدم 1 , محمدحسن کریمی 2 , رحمان صحراگرد 3 , شهرزاد شاه‌سنی 4
1 - دانشگاه شیراز
2 - گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز
3 - گروه زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز
4 - گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز
کلید واژه: ادبيات کودکان بهرنگی تحلیل گفتمان تعلیم و تربیت ماهی سیاه کوچولو.,
چکیده مقاله :
«صمد بهرنگی»، منتقد نظام تعلیم و تربیت و ادبیات کودکان پیش از خود است و با بهره گیری از قابلیت های ادبیات کودکان سعی دارد تا از آن برای نیل به اهداف ایدئولوژیک خود استفاده کند. اين پژوهش تلاش مي كند تا نشان دهد كه چگونه ادبیات داستانی کودکان متأثر از گفتمان هاي موجود و ساختار اجتماعي مولد اين گفتمان ها، برداشتي متفاوت از تعلیم و تربیت ارائه مي كند و چگونه گفتمان ها در بازتاب مفاهیم تعلیم و تربیت نقش دارند. در این پژوهش سعی بر این است تا با رویکرد «نورمن فرکلاف»، داستان «ماهی سیاه کوچولو» صمد بهرنگی بررسی، تحلیل و تبیین گردد. هدف ما اين است كه با تحليل دقيق داستان «ماهی سیاه کوچولو» بهرنگی نشان دهيم که متن، معرف چه گفتمان يا گفتمان هايي است و اين متن، چه رابطه اي ميان تعلیم و تربیت و ابعاد اجتماعي و سياسي برقرار مي‌سازد. بافت موقعیتی، فرض وجود دیدگاه ایدئولوژیک بهرنگی را تقویت می کند. از ديدگاه تحليل گفتمان انتقادي، نتیجه این پژوهش این است که بهرنگی در این داستان، چهار گفتمان رایج معاصر خود یعنی استبداد، ملی، مذهبی و چپ مارکسیست را توصیف و نقد کرده است. گفتمان چهارم، گفتمان غالب و تعلق گفتمانی بهرنگی است. بهرنگی در اين اثر سعی دارد تا با انتخاب واژگان خاص، شخصیت ها، مکان ها و هم آیی و جنبه های استعاری، گفتمان خود را بر سایر گفتمان ها برتری بخشد. مضامین تعلیم و تربیت در این داستان اغلب متأثر از گفتمان چپ و دیگر گفتمان های تقابل‌گر رایج و در رویارویی با گفتمان نظام سلطه (گفتمان استبداد) شکل گرفته است.
“Samad Behrangi” is a critic of the children's literature as well as the education system before him and tries to use the capabilities of children's literature to achieve his ideological goals.This study seeks to show how children's fiction, influenced by existing discourses and the social structure that produces these discourses, offers a different conception of education and how discourses reflect the concepts of education.This research attempts to show how children's fictional literature influenced by the existing discourses and the social structure producing these discourses, affords a different conception of education and how discourses play a role in reflecting the concepts of education. In this study, an attempt was made to review, analyze and explain the story of Behrangi’s “Mahi Siah Kouchoulou”Tale from Norman Fairclough’s approach. Our goal is to show what discourse or discourses the text is referring to by accurately analyzing the story and what relationship does this text establish between education and the social and political dimensions? Situational context reinforces the assumption of the author's ideological point of view. The result of this research, based on the analysis of critical discourse, is that Behrangi in this story has described and criticized four common contemporary discourses, namely authoritarianism, nationalism, religion and the Marxist left. The fourth discourse is Behrangi’s dominant and dependence discourse. In this work, Behrangi tries to make his discourse superior to other discourses by choosing specific words, characters, places, and metaphorical aspects.The themes of education in this story are often influenced by the left discourse and other common confrontational discourses and are formed in opposition to the discourse of the system of domination (the discourse of tyranny).