چالش اثبات جرم محاربه در واکاوی فقهی _ حقوقی رکن مادی آن
محورهای موضوعی : Criminal law and criminologyفریدون جعفری 1 , مسعود قهرمانی 2
1 - استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه بوعلی سینا ،همدان، ایران
2 - دانشجوی دوره دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق، دانشگاه بوعلی سینا ،همدان، ایران و مدرس دانشگاه
کلید واژه: محارب, بزه دیده, رکن مادی, جرایم علیه امنیت عمومی,
چکیده مقاله :
برای تحقق یک جرم وجود ارکان و شرایطی لازم می¬باشد. ارائه تعریف جامع و مانع از یک جرم و تدقیق در رکن قانونی، رکن روانی و تحقق رکن مادی به همراه قابلیت انتساب به مرتکب که همان شرایط تحقق یا عدم تحقق مسئولیت کیفری است؛ از جمله موارد تحقق پدیده مجرمانه محسوب می¬گردند. در این بین بررسی رکن مادی جرم حائز اهمیت ویژه است. فقها برای تحقق صدق عنوان محارب بر مرتکب آن، مستنبط از قرآن کریم و احادیث وارده شرایط و قیود خاصی را ذکر نموده اند که این مساله در حقوق کیفری تحت عنوان رکن مادی جرم مورد بحث قرار می گیرد. با توجه به اینکه قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 تغییراتی را در شرایط و ارکان محاربه بعمل آورده در این پژوهش بدنبال تحلیل تحولات آن در مقارنه با مقررات فقهی می¬باشیم تا دریابیم چه کسی توانایی اخلال در نظم عمومی جامعه بوسیله کشیدن سلاح به قصد ارعاب مردم و در نتیجه به مخاطره افتادن امنیت را دارد.
The realization of a crime requires the presence of necessary elements and conditions. Providing a comprehensive and precise definition of a crime, and scrutinizing the legal element, mental element, and material element of the crime, along with the assignability of the act to the perpetrator—these are all factors that contribute to the realization of a criminal phenomenon. Among these, examining the material element of the crime is of particular importance. Scholars of jurisprudence have specified certain conditions and restrictions for the realization of the title "mohareb" (one who wages war against God), derived from the Qur'an and Hadith. This issue is addressed under the concept of the material element of the crime in criminal law. Given that the Islamic Penal Code of 2013 has introduced changes in the conditions and elements of Moharebeh, this study seeks to analyze these developments in comparison with jurisprudential regulations to determine who has the capacity to disrupt public order through the act of drawing a weapon with the intent to intimidate people, thereby jeopardizing security.
ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی التحریر الفتاوی، جلد سوم، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 1410.
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، جلد اول،چاپ سوم، بیروت، نشر دارالفکر، 1414.
اردبیلی،محمد، حقوق جزای عمومی، جلد نخست، چاپ بیست و سوم، تهران، نشرمیزان، 1389.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ هجدهم،تهران،کتابخانه گنج دانش، 1386.
حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، مجلد بیست و هشتم، چاپ اول، قم، نشر مووسه آل البیت (ع)، 1409.
خمینی (ره)، روح الله، تحریر الوسیله، ترجمه و تحقیق مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)،جلد دوم، چاپ دوم، تهران،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)،1386.
خویی، ابوالقاسم، تکمله المنهاج، چاپ بیست و هشتم، قم، نشر مدینه العلم، 1410.
رهامی، محسن، جرایم بدون بزه دیده، چاپ دوم، تهران، انتشارات بنیاد حقوقی میزان، 1389
زراعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی،جلد دوم، چاپ سوم، تهران، قفنوس، 1390.
. ..........................، شرح مختصر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، جلد اول، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس، 1392.
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق جزایی اختصاصی ( جرائم علیه آسایش عمومی )، جلد سوم، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، 1392.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، جلد پانزدهم، چاپ اول، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413.
طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، جلد پنجم، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه ی مدرسن حوزه علمیه قم،1374.
علی آبادی، عبدالحسین، حقوق جنایی، جلد اول، چاپ چهارم، تهران، انتشارات فردوسی، 1385
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله-الحدود، چاپ اول، قم، نشر مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، 1422.
فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، جلد دهم، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1416.
فاضل لنکرانی، محمد، آیین کیفری اسلام ( درس های خارج فقه کتاب الحدود )، جلد سوم، چاپ اول، قم، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، 1390.
فیض، علیرضا،مقارنه و تطبیق در حقوق عمومی اسلام، چاپ هفتم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385.
قریشی، علی اکبر، لغت نامه قاموس قرآن، جلد دوم، چاپ ششم، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، 1412.
20.گلدوزیان، ایرج، محشای قانون مجازات اسلامی، چاپ یازدهم،تهران، انتشارات مجد، 1388.
گلدوست جویباری، رجبعلی، جرایم علیه امنیت کشور، چاپ دوم، تهران،انتشارات جنگل جاودانه، 1388.
مجلسی اول، محمد تقی، یک دوره فقه کامل فارسی، چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات فراهانی، 1400.
محمد بن علی، ابن بابویه (شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، جلد چهارم، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413.
References
Ibn Idris Hilli, Muhammad bin Mansur, Al-Sara'ir al-Hawi al-Tahreer al-Fatawi, Volume 3, 2nd edition, Qom, Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom, 1410 AH.
Ibn Manzur, Muhammad bin Mukarram, Lisan al-Arab, Volume 1, 3rd edition, Beirut, Dar al-Fikr Publishing, 1414 AH.
Ardabili, Muhammad, General Criminal Law, Volume 1, 23rd edition, Tehran, Mizan Publications, 1389 AH.
Jafari Langarudi, Muhammad Jafar, Terminology of Law, 18th edition, Tehran, Ganj Danesh Library, 1386 AH.
Hurr Ameli, Muhammad bin Hassan, Al-Tafseel Wasail al-Shi'a ila Tashil Masail al-Shari'a, Volume 28, 1st edition, Qom, Al al-Bayt (a.s.) Institute, 1409 AH.
Khomeini (r.a.), Ruhollah, Tahrir al-Wasila, Translated and researched by the Institute for the Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works, Volume 2, 2nd edition, Tehran, Institute for the Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works, 1386 AH.
Khoei, Abu al-Qasim, Taqmila al-Minhaj, 28th edition, Qom, Madinat al-Ilm Publishing, 1410 AH.
Rahami, Mohsen, Crimes Without Victims, 2nd edition, Tehran, Mizan Legal Foundation Publications, 1389 AH.
Zar'at, Abbas, Commentary on the Islamic Penal Code, Volume 2, 3rd edition, Tehran, Qanous, 1390 AH.
.........................., Brief Commentary on the Islamic Penal Code of 1392, Volume 1, 1st edition, Tehran, Qanous Publications, 1392 AH.
Shambiyati, Hushang, Special Criminal Law (Crimes Against Public Comfort), Volume 3, 1st edition, Tehran, Majd Publications, 1392 AH.
Shahid Thani, Zayn al-Din bin Ali, Masalik al-Afham ila Tanqih Shara' al-Islam, Volume 15, 1st edition, Qom, Al-Ma'arif al-Islamiyya Institute, 1413 AH.
Tabatabai, Muhammad Hussain, Tafseer al-Mizan, Translated by Muhammad Baqir Musavi Hamadani, Volume 5, 5th edition, Qom, Islamic Publications Office of the Society of Seminary Teachers of Qom, 1374 AH.
Ali Abadi, Abd al-Hussein, Criminal Law, Volume 1, 4th edition, Tehran, Ferdowsi Publications, 1385 AH.
Fazl Lankarani, Muhammad, Tafseer al-Shari'a fi Sharh Tahrir al-Wasila – al-Hudud, 1st edition, Qom, Center for Fiqh of the Ahl al-Bayt (a.s.) Publishing, 1422 AH.
Fazl Hindi, Muhammad bin Hassan, Kashf al-Latham wa al-Ibhama an Qawa'id al-Ahkam, Volume 10, 1st edition, Qom, Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom, 1416 AH.
Fazl Lankarani, Muhammad, Islamic Criminal Procedure (Advanced Fiqh Lessons on the Book of Hudud), Volume 3, 1st edition, Qom, Center for Fiqh of the Ahl al-Bayt (a.s.) Publishing, 1390 AH.
Faiz, Alireza, Comparison and Application in Islamic Public Law, 7th edition, Tehran, Printing and Publications Organization of the Ministry of Culture and Islamic Guidance, 1385 AH.
Qureshi, Ali Akbar, Dictionary of Qamus al-Quran, Volume 2, 6th edition, Tehran, Dar al-Kutub al-Islamiyya Publishing, 1412 AH.
Goldouzian, Iraj, Commentary on the Islamic Penal Code, 11th edition, Tehran, Majd Publications, 1388 AH.
Goldoust Jouybari, Rajab Ali, Crimes Against National Security, 2nd edition, Tehran, Jangal Javdanah Publications, 1388 AH.
Majlesi I, Muhammad Taqi, A Complete Course of Fiqh in Persian, 1st edition, Tehran, Farahani Publishing Institute, 1400 AH.
Muhammad bin Ali, Ibn Babawayh (Sheikh Saduq), Man La Yahduruhu al-Faqih, Volume 4, 2nd edition, Qom, Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom, 1413 AH.