تحلیل اقسام شاهد مدخل و روش نقل قول در فرهنگ بهار عجم
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانعبدالله رادمرد 1 , سعید خسروپور 2
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
کلید واژه: بهار عجم, فرهنگنویسی, شاهد مدخل, شبه‌قاره هند.,
چکیده مقاله :
یکی از ویژگی¬های مهم کتاب¬های فرهنگ، استفاده از شاهد مدخل و نقل قول برای تأیید معنا و کاربرد واژه یا ترکیب توسّط دیگران است. فرهنگ¬های نوشته‌شده در شبه¬قاره نیز به این موارد پرداخته¬اند. بهار عجم یکی از این فرهنگ‌هاست که دارای 19729 مدخل و دربردارنده واژه¬ها، ترکیبات، امثال و شعرهای فراوانی از سبک خراسانی تا هندی است. این پژوهش پس از مطالعه کامل و دقیق این فرهنگ، به تحلیل اقسام شاهد مدخل و روش¬ نقل قول در آن پرداخته¬ و نشان¬داده ¬است که شاهدهای مدخل در این فرهنگ به سه دسته شعری، نثری و مثالی قابل تقسیم است. تعداد زیاد شاهدهای شعری به دلیل غلبه شعری فرهنگ¬های فارسی تا زمان تألیف فرهنگ بهار عجم و توجّه بیشتر فارسیآموزان شبه¬قاره به مقوله شعر بوده و شاهدهای نثری نشان¬دهنده اهمّیت منابع این¬گونه شاهدها در بازه زمانی تألیف بهار عجم و حرکت بیشتر فرهنگ-نویس به سمت رونویسی¬نکردن از فرهنگ¬های شعری پیشین بوده¬است. همچنین شاهدهای مثالی بر جنبه آموزشی این فرهنگ دلالت دارد. در بخش دوم، روشهای دوازده¬گانه نقل قول در فرهنگ بهار عجم با ذکر نمونه آمده¬است. این روش¬ها از جهتی نشانه حسّاسیت لاله تیک‌چند نسبت به مواد فرهنگ بهار عجم و از جهتی دیگر برای آموزش و اطمینان¬دادن به مراجعان این فرهنگ است که بیشتر آموزش¬بینان زبان فارسی بوده¬اند.
One of the main features of dictionaries and encyclopedias is using example of entry and quotations to verify the meaning and the word usage or combining it by others. The dictionaries written in the subcontinent have considered these issues. BaharAjam is one of them containing 19729 entries, vocabularies, combinations, proverbs as well as plenty of poems ranging from Khorasani style to the Hindi one. In this research, this dictionary has been precisely studied and then the examples of each entry and the quotation methods have been mulled over. The examples of the entries in this dictionary have divided into three categories: poetry, prose, and example. The poetic predominance of Persian cultures up to the time of the writing of BaharAjamdictionary and the greater attention of Persian students of the sub-continent to the category of poetry has been the reason for the abundance of poetic examples. Prose examples also show the importance of the sources of such instances at the time of writing BaharAjam and the lexicographer's more attention towards not transcribing previous poetry dictionaries, although some examples indicate the educational aspect of this culture. In the second part, the twelve ways of quoting in BaharAjam dictionary are mentioned with examples. Moreover, these methods indicate the sensitivity of LaleTikchand to the materials of BaharAjam dictionary and to educate and reassure the users of this culture, who have mostly been Persian language educators.