تحليلي بر «تعالي حكمت»؛ با تكيه بر نفس‌شناسي و روش‌شناسي صدرايي
محورهای موضوعی : ملاصدراپژوهی و اندیشۀ حکمت متعالیهمریم السادات موسوی 1 , محمّد بیدهندی 2 , محمدمهدی مشکاتی 3
1 - دانشگاه اصفهان
2 - دانشگاه اصفهان
3 - دانشگاه اصفهان
کلید واژه: حكمت تعالي نفس‌شناسي روش‌شناسي ملاصدرا ,
چکیده مقاله :
مكتب فلسفي صدرالمتألهين بنام حكمت متعاليه شناخته ميشود. ملاصدرا واژة «حكمت» را بر واژة «فلسفه» ارجح دانسته و «تعالي» را ـ‌كه در نظر او موقعيتي پوياست ـ جهتگيري كلي ساختار فكري خود قرار داده است. اين امر ما را با منظومه‌يي از عواملي كه از كيفيت، جهت و چگونگي تعالي در اين مكتب بحث ميكند، مرتبط ميسازد. نوشتار پيش‌رو درصدد است، از ميان عناصر متعدد برتري حكمت صدرايي، چگونگي ايجاد اين تعالي را از طريق بررسي دو مؤلفة نفس‌شناسي و روش‌شناسي در دو حوزه مبدأ و معاد تبيين نمايد. در رويكرد صدرايي اگر كسي خواستار حكمت باشد، بايد براي خويش و در خويشتن دست به آفرينش زده و از تماشاگري به بازيگري در عرصة وجود قدم بگذارد. نوع نگاه متفاوت ملاصدرا به حقيقت نفس و توسع در مراتب ادراكي آن، با روش‌شناسي درهم‌تنيده و مرتبط است، زيرا در حكمت صدرايي شناخت نفس بمثابه يك روش براي خداشناسي و آخرت‌شناسي قلمداد ميشود. ملاصدرا در روش‌شناسي از بازآفريني مفاهيم آغاز ميكند و با رهيافتي ميان‌رشته‌يي و جامع‌نگر، روش درست را جمع ميان عقل و نقل و شهود ميبيند. تأويل و زبان برتر نيز از مؤلفه‌هايي است كه با روش‌شناسي خاص ملاصدرا مرتبط است.
Mullā Ṣadrā’s school of philosophy is known as the Transcendent Wisdom. Mullā Ṣadrā prefers the term “wisdom” to “philosophy” and chooses “transcendence, which, in his view, enjoys a dynamic status, as the general direction of his philosophical structure. This point connects us to a system of factors which deal with the quality, direction, and nature of transcendence in this school. The present paper aims to clarify the process of creating this transcendence, as one of the several factors which contribute to the superiority of Sadrian wisdom, through investigating its psychological and methodological elements in two fields of the Origin and eschatology. Based on a Sadrian approach, if one seeks wisdom, they must become creative for themselves and in themselves and change their role from a spectator to a player in the realm of existence. Mullā Ṣadrā’s different view of the truth of the soul and expanding its perceptive levels are intertwined with methodology. This is because in his philosophy the knowledge of the soul is considered a method used in theology and eschatology. In his methodology, Mullā Ṣadrā begins with the recreation of concepts and, following a comprehensive and interdisciplinary approach, finds the correct method to be a combination of the intellect, transmission, and intuition. T’awīl (esoteric exegesis) and the use of a supreme language are among the other factors which are related to Mullā Ṣadrā’s specific methodology.