نزاع در نفي و اثبات استلزام ممكن و ممتنع
محورهای موضوعی :
1 - دانشگاه شيراز
کلید واژه: ممكن ممتنع امكان وقوعي امكان فقري قياس خلفي ملاصدرا ,
چکیده مقاله :
در بحث از مواد ثلاث ـ‌وجوب، امكان و امتناع‌ـ يكي از سؤالهاي مطرح شده اينست كه آيا ميان ممكن و ممتنع ـ‌اعم از بالذات يا بالغير‌ـ تلازم وجود دارد يا خير؟ ميان حكما، هم در جهت نفي و هم در جهت اثبات اين مسئله، مدافعاني ديده ميشود. برخي با اين بيان كه استلزام آنها منجر به تحقق ملزوم بدون لازم خواهد شد، به رد تلازم مبادرت كرده‌اند. برخي ديگر با ايراد موارد نقضي از جمله تلازم امكان عدم صادر نخست با امتناع عدم ذات حق، تلازم را منتفي ندانسته‌اند. در اين صورت اعتبار قياس خلفي به چالش مي‌افتد زيرا در آنجا از بطلان تالي به امتناع مقدم و اثبات مطلوب پي برده ميشود. در اين نوشتار عقيده بر اين است كه با تكيه بر اصول حكمت متعاليه و تحليل صحيح آن، ميتوان به حل و رفع اين نزاع دست يافت.
One of the questions regarding the discussion of the three implicit modes, necessity, possibility, and impossibility, is whether there is any concomitance, whether by itself or through the other, between the possible and the impossible. Some philosophers are for this problem, and some of them are against it. A number of them reject the concomitance of the two by reasoning that their implication leads to the realization of the implicant without the implicate. Still, there are some philosophers who, do not reject concomitance by referring to certain violating cases, such as the concomitance of the possibility of the non-existence of the first emanation with the impossibility of the non-existence of the essence of the truth. In this case, the validity of the syllogism per impossible will be challenged because here the impossibility of the premise and the affirmation of the desirable is deduced from the falsity of the consequent. The writer of this paper believes that we can solve this problem based on the principles of the Transcendent Philosophy and a correct analysis of the problem itself.