ميراث اثيري (حيات و کارنامه اثيرالدين ابهري)
محورهای موضوعی : Etymology of philosophical terms
1 - دانشگاه تهران
کلید واژه: اثيرالدين ابهري سمرقندي مفضل بن عمر دانشمندان مسلمان قرن‌هفتم ,
چکیده مقاله :
اثيرالدين مفضّل بن عمر ابهري (590-663 ﻫ .ق) متکلّم، فيلسوف، منطقدان، رياضيدان و ستاره‌شناس پرآوازه ايراني است که تاکنون رشر، قنواتي، آيشنر، موحد و ساري‌اُغلو گزارشهايي ناهمگون از احوال و آثار وي بدست داده‌اند. ما در اين نوشتار، با نقد پژوهشهاي پيشين و بر پايه منابع تاريخي دست اوّل، گزارشي يکدست و جامع از احوال و آثار وي برنگاشته‌ايم. پاره‌‌يي از نويافته‌هاي ما بدين قرارند: 1) گاه‌شماري زندگي ابهري؛ 2) کتابشناسي او (فهرست نسخ خطي و چاپي)؛ 2) ارائه فهرست کاملي از استادان، شاگردان و معاصران او 3) نقد رشر، قنواتي و ساري‌اغلو که ميگويند زادبوم ابهري موصول بوده است. 4) نقد ساري‌اُغلو که ميگويد ابهري را ازاينروي سمرقندي خوانده‌اند که خودش يا نياکانش در اصل سمرقندي بوده‌اند و نقد موحد که ميگويد منابع قديم در اينباره ساکتند. 5) نقد ساري‌اُغلو که ميگويد ابهري در موصل به مدرسه ابتدايي ميرفته است. 6) نقد عسقلاني و ـ بتبع آن ـ نقد سرکيس، کردعلي و مدرس رضوي که ميگويند ابهري در حماة به ابوالفداء پناه برده است. 7) نقد آيشنر که ميگويد ابهري در موصل درگذشته است.
Athir al-Din Mufaddal Ibn Umar Abhari (590-663 AH) is a well-known Iranian mutikallim, philosophers, logician, mathematician, and astronomer. So far, Recher, Qanawati, Muwahhid, and Sariogulu have provided some heterogeneous reports of his life and works. In this paper, through criticizing previous studies and based on first-hand historical sources, the writer has tried to give a comprehensive and well-documented report of his life and works. Some of the new findings of this report are as follows: 1) the timeline of Abhari’s life, 2) a bibliography of his works (a list of his manuscripts and printed works), 3) a complete list of his masters, students, and contemporary thinkers, 4) critiques of Recher, Qanawati, and Sariogulu claiming that Abhari’s hometown was Mosul, 5) Sariogulu’s critique stating that Abhari was said to be from Samarqand because either he or his ancestors were originally from this city, and Muwahhid’s critique stating that old sources do not contain any information in this regard, 6) Sariogulu’s critique reporting that Abhari went to primary school in Mosul, 7) ‘Asqalani’s critique and, following it, the critiques of Sarkis, Kordali, and Mudarres Razawi, all claiming that Abhari found shelter with Abu al-fada’ in Hamat, and 8) A critique declaring that Abhari passed away in Mosul.