بررسي انتقادات فخررازي به براهين ابن‌سينا در مورد بعد مجرد بودن مکان با تأکيد بر وجه تاريخي آن
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدیداحسان کردی اردکانی 1 , محمود صيدي 2
1 - دانشگاه اردکان
2 - دانشگاه شاهد
کلید واژه: فخررازي مکان ابن‌سينا ابعاد ماده ,
چکیده مقاله :
مکان يکي از چالش‌برانگيزترين مباحث فلسفي در طول تاريخ فلسفه‌اسلامي بوده است. ارسطو آغازگر اين بحث بوده و با تبيين امارات مکان، به تبيين ديدگاه سطح در اين مورد همراه با نقادي نظريات ديگر بخصوص نظريه بُعد مجرد يا فضاء خالي پرداخته است. فهم اشتباه ارسطو از عبارات افلاطون در رساله تيمائوس سبب پديد آمدن نظريه فضاء خالي در مباحث مربوط به مکان گشته است. فيلسوفان مسلمان بويژه ابن‌سينا با در نظرنگرفتن اين اشتباه تاريخي، به نقادي اين نظريه پرداخته‌اند که مهمترين استدلالها در اين زمينه تداخل ابعاد و تحقق ابعاد بدون ماده ميباشد. فخررازي با نقادي استدلالهاي ابن‌سينا به نظريه فضاء خالي گرايش يافته است. در پژوهش حاضر اثبات گرديده که انتقادات فخررازي به استدلالهاي ابن‌سينا ناشي از غفلت از مباني فلسفه مشائي بخصوص امتناع تحقق ابعاد بدون ماده ميباشد.
Place has always been one of the most challenging philosophical discussions in the history of Islamic philosophy. Aristotle was the first to trigger this discussion. Through explaining the signs of place, he not only clarified the view of surface in this regard but also criticized other related theories, particularly, the theory of immaterial dimension or empty space (void). His misunderstanding of Plato’s words in the dialogue of Timaeus led to the development of the theory of void in the discussion of place. Muslim philosophers, especially Ibn Sina, criticized this theory while ignoring this historical mistake. One of the most important arguments in this regard is the overlap of dimensions and their realization without matter. Through criticizing Ibn Sina’s arguments, Fakhr al-Din Razi supported the theory of void. In this paper, the authors demonstrate that his objections to Ibn Sina’s arguments originate in his neglecting the principles of the Peripatetic philosophy, particularly, the impossibility of the realization of dimensions without matter.