نقش مدارس شیعی عصر صفویه در توسعه فرهنگ وتمدن اسلامی (با تاکید بر دو مدرسه خان شیراز و مدرسه چهار باغ اصفهان)
محورهای موضوعی : کلام اسلامیابوطالب احمدی مقدم 1 , مهدی گلجان 2 , رامین یلفانی 3
1 - واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی
2 - واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی
3 - واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه: مدارس, نظام آموزشی, عصر صفوی, مدرسه خان, مدرسه چهارباغ, تمدن اسلامی,
چکیده مقاله :
بر اساس منابع مکتوب، تدریس و آموزش در اسلام تا قرن چهارم هجری قمری به شیوه کاملا سنتی و در مساجد و مکتب خانه ها صورت می گرفت. به تدریج از اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجری علما و امراء به تاسیس دارالعلوم و مدارسی اقدام ورزیدند و از قرن پنجم هجری قمری، تحول عظیمی در شیوه آموزشی در ایران و سرزمینهای تحت حاکمیت سلاجقه رخ داد و مدارس بیشماری در سراسر کشور تاسیس گردید. این روند در طی دو دوره ایلخانی و تیموری تداوم یافت و در نهایت در عصر صفویه به اوج خود رسید. دوره صفویه به عنوان عصر كلاسیك در تاریخ مدارس ایران اسلامی معرفی گشته است. طی این دوره دو عامل مهم: تشکیل دولت متمرکز ایرانی و رسمی بافتن مذهب شیعی، راه را برای ایجاد نظام آموزشی پویا و جدید و در قالبی نو فراهم کرد و نتیجه این امر فزونی مدارس و تاسیسات علمی و آموزشی را موجب گردید. پژوهش پیش رو به شیوه کتابخانه ای و میدانی و به روش توصیفی - تحلیلی و تاریخی، به دنبال تاثیر مدارس عصر صفوی خصوصا دو مدرسه خان شیراز و مدرسه چهارباغ اصفهان بر توسعه فرهنگی در ایران و جهان اسلام است. بررسی ها و مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که مدارس عصر صفوی، خصوصاً دو مدرسه خان شیراز و چهار باغ اصفهان، با توجه به اهمیت ویژه و حضور اساتید و مدرسان برجسته شیعی در آنها، نقش مهمی در رونق نظام آموزشی و تربیت جوانان ایران و در نهایت شکوفایی فرهنگ ایرانی - اسلامی داشته اند. بر این اساس در جامعه عصر صفوی، این مدارس و نظام آموزشی هستند که موجب هویت بخشی به جامعه صفوی گشته و همین گسترش روزافزون نظام های آموزشی در بافت جامعه شیعی مذهب صفویان، منجر به تغییر رفتارهای اجتماعی و و در نهایت رشد و پیشرفت تدریجی فرهنگ و تمدن جامعه اسلامی آن دوران گشته است.
According to written sources, teaching and education in Islam was practiced in mosques and schools until the 900 A.D. gradually, from the late of 800 and early of 900 A.D, scholars began to establish Dar al-Alum and schools. From the 1000 A.D, there was a major change in the educational method in Iran and in the sovereign territories, and numerous schools were established throughout the country. This process continued during the two Ilk Hani and Teymuri periods and finally culminated in the Safavid era. The Safavid era has been introduced as a classic era in the history of Islamic Iranian schools. During this period, two important factors: the formation of a centralized Iranian state and the formal conversion of the Shiite religion paved the way for the creation of a new and dynamic educational system in a new format. The result was an increase in schools and scientific and educational facilities. This research is based on library and field research and in a descriptive-analytical and historical way, it seeks to study the impact of Safavid era schools, especially the two schools of Khan Shiraz and Chahar Bagh of Isfahan on cultural development in Iran and the Islamic world. Studies show that the schools of the Safavid era, especially the two schools of Khan Shiraz and the four gardens of Isfahan, play an important role in promoting the education and training of the Iranian youth and their special importance and presence in them. Finally, Iranian-Islamic culture has flourished. Accordingly, in the Safavid era, these schools and educational systems have contributed to the identification of the Safavid society, and the increasing expansion of educational systems in the context of the Shiite community has led to changes in social behavior and ultimately to the gradual growth and development of culture and civilization. The Islamic community of that era is gone.