ارزیابی و رتبه‌بندی عوامل موثر بر ادراک حس معنویت در فضای داخلی مساجد؛ مطالعه موردی: مسجد نصیرالملک- شیراز
محورهای موضوعی : شهرسازی اسلامیمحمدرضا ملکی 1 , قادر بایزیدی 2 , علی یونسی 3 , فرزین چاره جو 4
1 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2 - استادیار، گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
3 - استادیار، گروه علوم اعصاب، دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
4 - استادیار، گروه طراحی و برنامه‌ریزی شهری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
کلید واژه: معماری, حس معنویت, مسجد نصیرالملک, روش معادلات ساختاری,
چکیده مقاله :
طراحی مساجد در تاریخ معماری ایران، همواره نقطه به اوج رسیدن هنر و معماری اسلامی بوده است. معماری مساجد به دنبال الهام از مفاهیم کلام الهی است تا فضایی ایجاد نماید که عالم ملکوت و عالم ناسوت را قرین هم سازد و فضای معنوی واحدی را بیافریند. در این پژوهش به بررسی میزان تاثیرگذاری عوامل موثر بر ادراک حس معنویت در فضای داخلی مسجد نصیرالملک شیراز پرداخته شده است. در این راستا ابتدا پارامترهایی که در ادراک حس معنویت موثر هستند مشخص شد و سپس تعداد 120 پرسشنامه از دانشجویان معماری و شهرسازی دانشگاه شیراز جمع‌آوری گردید که روایی و پایایی آن توسط آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفته است. سپس با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) به تجزیه و تحلیل پرداخته تا رابطه بین پارامترها بر یکدیگر مشخص گردد. عوامل موثر بر ادراک حس معنویت، عوامل اجتماعی، عوامل حسی، عوامل کالبدی و عوامل محیطی می‌باشد که نتایج نشان می‌دهد تفاوت معنی‌داری در رتبه شاخص‌ها وجود دارد. در ادامه شاخص‌ها بر اساس میزان تاثیر بر ادراک معنویت از رتبه 1 به معنای بیشترین تاثیر تا رتبه 15 به معنای کمترین تاثیر مرتب شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد بیشترین تاثیر بر ادراک معنویت مربوط به شاخص‌های کالبدی است.
The design of mosques in the history of Iranian architecture seems to be the Climax of Islamic art and architecture. The architecture of mosques seeks inspiration of concepts of the divine world in order to create an atmosphere that connect the material world to the immaterial world and creates a single spiritual space. In this study, the effect of factors affecting the perception of spirituality in the interior of Nasir Al-Molk Mosque in Shiraz has been investigated. In this regard, first the parameters that affect the perception of the sense of spirituality are determined and then 120 questionnaires are collected from architecture and urban planning students of Shiraz University, the validity and reliability of which has been confirmed by Cronbach’s alpha. Then, by modeling the structural equations of partial least squares (PLS-SEM), it is analyzed to determine the relationship between the parameters on each other. Factors affecting the perception of spirituality are social, sensory, somatic and environmental factors that the results show that there is a significant difference in the ranking of indicators. In the following, the indicators are arranged based on the degree of impact on the perception of spirituality from rank 1 meaning the most impact to rank 15 meaning the least impact. Findings show that the greatest impact on the perception of spirituality is related to somatic indicators.