تحلیل عناصر مفهومی هنر در سروده‌های شاعران قرن ششم هجری
محورهای موضوعی : Research in Iranian classical literature
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه پیام نور
کلید واژه: معني شناسي, معني شناسي مفهومي, مؤلّفه هاي معنايي, مفهوم هنر, شعر قرن ششم.,
چکیده مقاله :
در اين پژوهش نويسنده با ياري گرفتن از مباني معني شناسي مفهومي به استخراج مؤلّفه هاي معنايي نشان دار شده براي مفهوم هنر در شعر قرن ششم پرداخته و با نگاهي انتقادي و ويرايشي به سازه هاي شناسانده شده براي معني-شناسي مفهومي، به بازبيني اين سازه ها و كاربرد شناسي آنها در پژوهش هاي زباني و ادبي روی آورده است. پس از دسته بندي مؤلّفه هاي معنايي در حوزه هاي هم بسته با هر مؤلّفه، پانزده حوزۀ معنايي گوناگون براي مفهوم هنر در سروده-هاي شاعران قرن ششم به دست آمده است. حوزه هاي معنايي زبان ادبي، حكمت عملي، مدح، زيبايي شناسي، صناعت، اخلاق و خُلق و خوي، نقد اجتماعي، جنگ، انسان شناسي، جانور شناسي، دين، كيهان شناسي، زیست بوم شناسي، عرفان و عشق حوزه هايي هستند كه به ترتيبِ گستردگيِ دامنه، مؤلّفه هاي معنايي مفهوم هنر را دربرگرفته اند. در حوزۀ زبان ادبي، پديدار هاي متنوّع هستي شناختي با ابزار هاي تشبيه و استعارۀ كِنايي كارمايۀ تصوير سازي شاعرانه قرار گرفته اند. در حوزۀ معنايي مدح، هنر ويژگي ممدوح، بازبستۀ وي و نا توان در برابر وي گزارش شده است. مؤلّفه هاي گِرد آمده در حوزۀ زيبايي شناسي نشان می‌دهد شعر قرن ششم زمینه‌ساز گفتمان زيبايي‌شناسي بوده است. حوزۀ معنايي صناعت نيز از فنون و حرفه‌هاي گوناگوني برساخته شده است. خصايل فردي و اجتماعي در حوزۀ معنايي اخلاق و خُلق‌وخوي گِرد آمده اند. نا كامروايي شاعران قرن ششم از هنر خويش، حوزۀ معنايي نقد اجتماعي را مفهوم گذاري-كرده است. جنگاوري و ویژگی ابزار جنگي نيز براي مفهوم هنر نشانه گذاري شده است. هنر همچنين در حوزۀ انسان‌شناسي مَلَكه اي انساني برشمرده شده و با وجود این، ويژگي جانوران گوناگون نيز دانسته شده است. خدا شناسي و دين و لازمۀ نشان داريِ دين نيز براي هنر مفهوم گذاري شده است. سرانجام هنر ويژگي جهان و اجرام كيهاني گزارش شده و با مؤلّفه هاي متفرّدي از زیست بوم شناسي، عرفان و عشق مفهوم دار شده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد هنر در چهارچوب مطالعاتي اشاره شده، مفهومي بسيار فراگير و خلاف پنداشت هاي متعارَف امروز دارد.
In this research the author has elicited the marked semantic features / components of art concept in the poetry of 6th century with using the principles of conceptual semantics. With a critical and editorial look at the structures identified for conceptual semantics, he has reviewed these structures and their application in the field of linguistic and literary research. After classification of semantic features in relevant fields with every feature, fifteen various semantic fields acquired for art concept in the poems of 6th century poets. These semantic fields in order of extenting their domains are: literary language, practical wisdom, eulogy, aesthetics, craft, morality and habitude, social criticism, war, anthropology, zoology, religion, cosmology, ecology, mysticism and love. In literary language field, the diverse ontological phenomenon have been the materials for the poetical imagery with figurative devices, i.e. simile and implicit metaphor. In the semantic realm of praise, the art of the praiseworthy feature, incapable, has been reported against him. The components obtained in the field of aesthetics show that the poetry of the sixth century was the basis of the discourse of aesthetics. The semantic field of industry has been obtained from various techniques and professions. Individual and social characteristics are grouped in the semantic domain of morality and temperament. Non gratification of poets in 6th century from their art has conceptualized the semantic field of social criticism. Also warfare and the quality of martial instrumen are also marked for the concept of art. Art has also been enumerated in the field of anthropology of human habits and, nevertheless, has been considered as a feature of various animals. Theism, religion and requisite for earmarking the religion also conceptualized for art. Finally, art has been reported as a feature of the universe and cosmic objects and has been conceptualized with singular semantic features of ecology, mysticism and love. The research findings show that art has a very comprehensive concept in the framework of the mentioned studies and is contrary to the conventional notions of today. The research findings prove that art in the studied framework has a most comprehensive and despite to usual assumptions concept.