بررسی وضعیت آلودگی منابع آب و منطقه بندی آلودگی حوضه آبریز ساروق (استان آذربایجان غربی)
الموضوعات :راحله هاتفی 1 , علی اکبر شهسواری 2 , غلامعباس فنایی خیرآباد 3 , فرهاد اسدیان 4
1 - پژوهشکده علوم ¬پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی
2 -
3 - دانشگاه صنعتی بیرجند
4 - پژوهشکده علوم ¬پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی
الکلمات المفتاحية: ارسنیک منطقه بندی زمین زاد بشرزاد ساروق,
ملخص المقالة :
عنصر آرسنيك جزء فلزات سنگین و سمی با خطرات زیست‌محیطی و بهداشتی است. هدف از این مطالعه بررسی و پایش غلظت این عنصر در منابع آبی حوضه آبریز ساروق، میزان آلودگی منابع آبی و ترسیم نقشه پهنه‌بندی این عنصر در منابع آبی است. در این راستا 45 نمونه از چاه، چشمه و آب سطحی در دو مرحله (مرحله اول نمونه فیلتر شده و در مرحله دوم نمونه کل) برداشت گردید که موقعیت نقاط نمونه‌برداری از منابع آبی براساس قضاوت کارشناسی و تصادفی تعیین شد. آنیون‌ها به روش کروماتوگرافی گازی و فلزات به روش ICP-MS آنالیز شدند. نتایج کلی مبین آلودگی آب به عنصر ارسنیک در بعضی نواحی است. بررسی غلظت، منشا و نقشه منطقه‌بندی ارسنیک در آب نشان می‌دهد که آلودگی به ارسنیک هم منشا بشرزاد و هم منشا زمین‌زاد دارد. اغلب منشا زمین زادی آن در شمال شرق و شرق محدوده بر روی زون‌های دگرسانی واقع است و ناشی از ولکانیک‌های کواترنری است که منشا چشمه‌های آبگرم محدوده هستند. در شمال محدوده در پایین‌دست معادن، منشا آنتروپوژنیک اهمیت بيشتري دارد ولی به‌طورکلی علت عمده آلودگی فعالیت‌های معدنکاری است. انتقال و نهشت مجدد ارسنیک در محدوده مطالعاتی توسط واکنش‌های انحلال- نهشت و جذب- دفع متاثر از شرایط pH و Eh کنترل می‌شود و حمل و انتقال آن در محدوده توسط اکسی‌هیدروکسیدهای این عنصر است. به‌طورکلی کل محدوده به‌جز نواحی شمالی و شمال شرقی از نظر اندیس‌های آلودگی، آلودگی کمی دارد که با تدابیر صحیح مشکلی وجود نخواهد داشت.