کاربست نظریۀ «وحدت شخصی وجود» در فهم متون دینی بر پایه مبانی روششناسی صدرالمتألهین
الموضوعات : ملاصدراپژوهی و اندیشۀ حکمت متعالیه
عبدالله محمدی
1
,
مرضیه هاتف
2
1 - استادیار مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران
2 - دانش¬پژوه سطح 4 رشته حکمت متعالیه، جامعة الزهراء (سلام الله علیها)، قم، ایران
الکلمات المفتاحية: وحدت شخصی وجود, نظریۀ خزائن, ارواح معانی, تشبیه, تنزیه, صفات خبریه, توحید افعالی,
ملخص المقالة :
مقالة پیشرو درصدد است نشان دهد که تفسیر ملاصدرا از «وحدت شخصی وجود»، ظرفیت آن را دارد که با تحفظ حداکثری بر ظاهر آیات و روایات، معنای دقیق آنها را نیز بیان نماید. برای رسیدن به این هدف، ابتدا مبانی این نظریه تبیین میگردد و سپس روشن میشود که بسیاری از آیات مرتبط با بحث توحید ذاتی، صفات خبریه و توحید افعالی، با استناد به نظریة وحدت شخصی وجود، بهمراه مبانی روششناسی صدرالمتألهین، تفسیری عمیقتر مییابند، بدون آنکه مفسر در دام ظاهرگرایی و تشبیه یا تأویل غیرموجه گرفتار شود. این مقاله با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی سامان یافته و مدعای خویش را بر تفسیر نمونههایی از آیات توحیدی تطبیق میدهد و بیان میدارد که در صفات خبریه، هر آنچه مخلوقات دارند، خداوند نیز حقیقتاً داراست، اما نه مصداق مادی آنها را، بلکه مطابق نظریة ارواح معانی، پس از پیراستن نقایص از مصادیق مادی، ضروری است روح معنای آنها را دریافت کرده و سپس به خداوند متعال اسناد دهیم و اینچنین بین تشبیه و تنزیه، حق جمع نماییم. همچنین بر اساس فهم صحیح نظریة وحدت شخصی وجود و توحید افعالی، تمام افعال اختیاری انسان، همانگونه که حقیقتاً به انسان نسبت داده میشوند، به خداوند متعال نیز منسوبند و خداوند فاعل قریب و حقیقی آنهاست.