تبیین تأثیر مفهوم القاء در نظام محله با تکیه بر آموزه‌های معارف اسلامی
الموضوعات : شهرسازی اسلامی
مجید خرمشاد
1
,
رضا خیرالدین
2
1 - پژوهشگر دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی دانشگاه علم و صنعت
2 - دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت
الکلمات المفتاحية: اعتماد, القاء, انس, تکرار, جذبه, محله,
ملخص المقالة :
مفهوم القاء در حوزههای دانشی مختلفی مورد توجه، بررسی و بهره‌برداری قرار گرفته است. در انسان‌شناسی اسلامی و مبانی تربیتی آن نیز، القاء یکی از روشهای مهم و تأثیرگذار در فرایند رشد و تعالی انسان محسوب می‌شود. با این وجود، ترجمان کالبدی و عملکردی این مفهوم کلیدی در حوزۀ طراحی شهرها مورد غفلت بوده است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر ارائه راهبردهایی جهت مدیریت محله و پیشنهادهای عملیاتی جهت شکل‌دهی کالبدی و عملکردی آن متأثر از مفهوم القاء است. در گام ابتدایی با تمرکز بر منابع کتابخانه‌ای در حوزههای دانشی مرتبط و بهره‌گیری از روش فراترکیب، مفهوم القاء با تکیه بر معارف اسلامی چنین جمع‌بندی گردید: «تفهیم غیراستدلالی و ناهشیارانۀ مفاهیم به ذهن و گرایشات انسان به صورتی که موجب انتقال مفاهیم ربّانی و حرکت در مسیر تعالی انسانی و یا دریافت پیام شیطانی و شکل‌گیری ظرفیت نزول مراتب انسانی گردد». بر اساس نتایج حاصله، القاءِ محیط به انسان به صورت کلی بر دو مفهوم اساسیِ «اُنس» و «اعتماد» استوار است. اُنس به وسیلۀ «تکرار» و «تداوم ارتباط» با القاء کننده حاصل شده و اعتماد یا ناشی از «جذبه» ذاتی القاء کننده می‌باشد و یا به صورت مصنوعی و با بهره‌گیری از ابزارها و روشهای مختلف رسانه‌ای و هنری ایجاد می‌گردد. در مرحله بعد با بهره‌گیری از روش «استدلال منطقی» و شیوۀ «تعمیم میان رشته‌ای»، مؤلفه‌ها‌ی حاصل از تعریف فوق و مفاهیم اصلی مرتبط با آن در نسبت با موضوع محله تحلیل گردید. بر این اساس، مفهوم القاء در محلات شهری -با تأکید بر قوای بینایی و شنوایی انسان- به صورت خاص در هفت فضای شهری شامل 1) کوچه، 2) فضاهای تجمّع کاربری‌های خدماتی، 3) فضاهای بازی و حوزه اطراف آن‌ها، 4) فضاهای سبز تفریحی عمومی، 5) مساجد و فضاهای شهری اطراف آن، 6) فضاها و معابر منتهی به مدارس و 7) فضاهای رویداد محور محلی، بالاترین تأثیر را دارد. همچنین راهبردها و پیشنهادهای عملیاتیِ مورد نیاز به منظور مدیریت و جهت‌دهی القائات کالبدی و عملکردی در محلۀ مطلوب اسلامی در نتایج پژوهش ارائه شده است.