چرخش به سوی سلبریتی‌ها: بررسی جامعه‌شناختی تغییر مرجعیت فرهنگی جوانان
الموضوعات : Research on Iranian social issues
1 - دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی گرایش مسائل اجتماعی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه اصفهان
الکلمات المفتاحية: جوانان, مرجعیت فرهنگی, تغییرات اجتماعی و فرهنگی, سبک زندگی و شبکه‌های اجتماعی.,
ملخص المقالة :
تحقیق حاضر بر این فرض استوار است که مرجعیت فرهنگی به واسطه خرده‌سلبریتی‌های مجازی و رشد رسانه‌های اجتماعی در میـان جوانـان در حـال تغییـر اسـت و مراجع فرهنگی سنتی مانند گذشته، مرجع جامعه‌پذیري نیستند و جوانان براي الگوپذیری و سبک جدید و دلخواه خـود گاه از گروه‌هايی متغایر با ارزش و هنجارهای جامعه تأثیر می‌پذیرند. از توضیحات یادشده، این سؤال محـوري اسـتنتاج می‌شـود که چرا جوانان، گرایش به مراجع فرهنگی متمایز با مراجع فرهنگی پیشینیان دارند. پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های کیفی است. گردآوری اطلاعات با ابزار مصاحبه عمیق انجام شد که اشباع نظری یافته‌ها در شانزدهمین مصاحبه حاصل شد. تحلیل داده‌ها نیز از روش گراندد تئوری و با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفت. میدان تحقیق در این پژوهش، جوانان فعال در شبکه‌های اجتماعی بودند. مشارکت‌کنندگان به صورت روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. برای رعایت ویژگی‌های کیفی پژوهش از سه معیار قابل قبول بودن، تأییدپذیری و قابلیت اطمینان استفاده شد. یافته‌های بهدستآمده در شانزده مقولۀ عمده شامل دسترسی آسان، تنوع محتوا، تأثیرگذاری‌های اجتماعی، ارتباط مستقیم، تأثیرگذاری‌های همسالان، تفریح و سرگرمی، تحول در رسانه‌ها، ارزش‌های مصنوعی، گسترش ارتباطات اجتماعی، افزایش چشمگیر رسانه‌های داخلی و خارجی، ناکارآمدی دولت، همرنگی، شکاف نسلی، ایدهآل‌ها و آرزوها، فرار از واقعیت و جذابیت و شهرت ارائه شده است که مقولۀ اصلی و هسته‌ای (هسته مرکزی) دلایل اصلی تغییر مرجعیت فرهنگی در میان جوانان با تکیه بر شبکه‌های اجتماعی هستند. نظریۀ زمینه‌ای بهدستآمده در قالب یک مدل پارادایمی شامل سه بعد تعاملات، فرایندها و پیامدها ارائه شده است. نتایج پژوهش هم نشان می‌دهد که تغییر مرجعیت فرهنگی اگر تغییری مثبت و با عقلانیت باشد، باعث پیشرفت جوان و جامعه می‌شود؛ اما اگر این تغییر، منفی و به خاطر ستیز و مخالفت با نگرش‌ها و ارزش‌های حاکم بر جامعه باشد، هویت فرد خدشه‌دار و جامعه به سمت ابتذال و استحاله فرهنگی پرتاب می‌شود و این یکی از مسائل مهم اجتماعی است.