مشارکت در گردشگری: تحلیل مقالات منتشر شده در نشریات علمی
الموضوعات :
نسرین کاظمی
1
,
پانته آ روغنگیرها
2
,
ندا زرندیان
3
1 - استادیار دانشکده گردشگری، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیای انسانی و برنامه‌ریزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیای انسانی و برنامه‌ریزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: مشارکت, گردشگری اجتماع‌محور, توسعه پایدار, ذی‌نفعان, الگوی متمرکز,
ملخص المقالة :
با توسعه صنعت گردشگری پایداری تبدیل به یکی از مهمترین موضوعات این صنعت شده است. این درهم‌آمیختگی موجب شده تا رویکرد جدیدی از برنامه‌ریزی با عناوینی همچون مکتب مشارکتی، دموکراتیک، جامعه‌محور و... مطرح شود. همزمان با این تأکید، مطالعات گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است اما خلأ مطالعه‌ای مروری مشهود است. در راستای این هدف، از رویکرد گستره‌پژوهی، روش جستجو و چک‌لیست پریزما در مرور سیستماتیک و نیز تحلیل کیفی محتوای مقالات بهره گرفته شد. 58 مقاله یافت شد که در شش زمینه مطالعاتی شامل جغرافیا، گردشگری، علوم محیطی، جامعه‌شناسی، مدیریت و علوم ورزشی دسته‌بندی شدند. بحث مشارکت در گردشگری با علوم محیطی آغاز، در ادامه با علوم جغرافیایی گسترش و طی سال‌های اخیر با رشد پژوهش‌های گردشگری ورزشی وارد مطالعات علوم ورزشی شده است. نکته مهم تسلط دیدگاه‌های جغرافیایی بر پیشینه تحقیق است. این دیدگاه‌ها، آمیخته با مباحث توسعه پایدار و محوریت برنامه‌ریزی مشارکتی برای تحقق اهداف پایداری است. نتایج حاکی از تأکید مطالعات بر سه گروه ذی‌نفعان یعنی جوامع محلی، گردشگران و دولت، مشارکت نوآورانه و هم‌آفرینی است؛ بدین‌ترتیب مشارکت در الگوی تجاری گردشگری ادغام شده تا سبب ارتقای مسئولیت‌پذیری شود. از سوی، با اهمیت یافتن جریان‌های اطلاعاتی به دلیل توسعه فناوری‌ها و شبکه‌های اجتماعی، استفاده از آن‌ها برای رفع یکی از مهمترین موانع مشارکت یعنی سطح پایین آگاهی اجتناب‌ناپذیر است. یکی از بزرگترین چالش‌های برنامه‌ریزی مشارکتی در ایران، تسلط الگوی بالابه‌پایین و نظام متمرکز برنامه‌ریزی است.