خوانش طراحی مسجد شیخ‌لطف‌الله از منظر نشانه‌شناسی لایه‌ای بر پایه اصالت معنا
الموضوعات : شهرسازی اسلامی
1 - استادیار گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - دانشجوی دکتری معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
الکلمات المفتاحية: کدگذاری, مسجد شیخ‌لطف‌الله, معماری, نشانه‌شناسی اصالت و معنا,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر به خوانش مسجد شیخ‌لطف‌الله با رویکرد نشانه‌شناسی بر پایه اصالت معنا پرداخته است. معماری به مثابه معنا، بازتابنده اندیشه‌ها و ارزش‌هایی است که برای درک و دریافت معانی آن باید از علم نشا‌نه‌ها مدد جست و چون این علم نشات گرفته از فلسفه است، پس باید آن را از دیدگاه‌های فلسفی مورد خوانش قرار داد تا رمزگشایی گردد. به نظر می‌رسد هنر معماری ایرانی به‌خصوص در طراحی مساجد و مکان‌های مذهبی با اصول نشانه‌شناسی، به‌خصوص بر پایه اصالت معنا شکل گرفته است. لذا هدف از این پژوهش رسیدن به الگوی مناسب جهت خوانش ساختارهای مسجد شیخ‌لطف‌الله است که آن را بتوان به دیگر مساجد نیز تعمیم داد. برای رسیدن به این مهم، یک سؤال اساسی مطرح می‌شود که خوانش ساختاری مسجد شیخ‌لطف‌الله از منظر معنایی چگونه تحلیل می‌شود. روش تحقیق این مقاله از نوع نظری است که در مرحله جمع‌آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای و مشاهده با متغیر کیفی و استدلال منطقی و فلسفی بهره برده است. برای مدون کردن تحلیل‌ها؛ کلیات و ساختارهای ساختمان مورد مطالعه در پنج نظام بستر خلق متن، صورت گرفته است و با تجزیه و تحلیل آنها به مفاهیم و نشانه‌های بکار رفته در آنها دست یافته و سپس با کدگذاری و دسته‌بندی اولیه، مفاهیم در سه سطح معنایی صریح، ضمنی و نمادین؛ استخراج شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در متن فرم مسجد شیخ‌لطف‌الله، مفاهیم زیر قابل ملاحظه می‌باشند: ملزم شدن همراهی تمامی لایه‌های متنی با ویژگی‌های خاص خودشان که منجر به فرآیند بافت متن آن می‌شود و همچنین پیوستگی لایه‌های سازنده مسجد شیخ‌لطف‌الله بر اساس اصل همنشینی، بافت را بوجود می‌آورد. و در نهایت می‌توان معنای نمادین این مسجد باشکوه را تحت عنوان «معماری مسجد شیخ‌لطف‌الله، پدیده‌ای برای فعلیت یافتن کلام الهی در جهت پالایش روح آدمی» بیان نمود.