ديدگاه سيدعليخان مدني و ملاصدرا در تبيين صفات خبرية الهي به اعتبار غايات
الموضوعات :نرگس طاهری 1 , حسن نقی زاده 2 , مرتضی ایروانی نجفی 3
1 - دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشگاه فردوسی مشهد
الکلمات المفتاحية: اخذ به اعتبار غايات صفات خبريه رياض السالكين سيدعليخان مدني ملاصدرا ,
ملخص المقالة :
برغم اقامت طولاني سيدعليخان صدرالدين مدني شيرازي (1120ـ1052) در هند و دوري وي از شيراز و اصفهان، مباني كلامي او در تبيين صفات خبرية خداوند در رياض السالكين، آشكارا نشان از تأثيرپذيري او از ملاصدرا دارد. اما با وجود پذيرش مباني حكمت متعاليه، در تفسير يا تأويل صفات الهي، روش وي با اصول فلسفة صدرايي كاملاً مطابقت ندارد. او در تبيين اتصاف خداوند به صفات انسانگونه، بمنظور تنزه خداوند از ويژگيهاي بشري، روش «اخذ به اعتبار غايات» را برگزيده است، زيرا مبادي و مقدماتِ صفاتي چون رحمت و غضب كه حاكي از هيجان و رقت و تأثر دروني هستند، دربارة خداوند صادق نيست و اين دسته از صفات، تنها به اعتبار غايت و نتيجه بر خداوند اطلاق ميشوند. اگرچه وي از اثبات صفات براي خدا بدون تشبيه سخن ميگويد ولي اين راهكار بتصريح ملاصدرا و بلحاظ مبنايي، با اصول حكمت متعاليه بويژه تشكيك وجود و تفاوت مرتبة وجودي صفات خدا با بشر، سازگاري ندارد.