رابطة وجود با ماهيت در حكمت متعاليه
الموضوعات : ملاصدراپژوهی و اندیشۀ حکمت متعالیه
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
الکلمات المفتاحية: اصالت اعتباري تحقق بالذات تحقق بالعرض وحدت وجود توحيد خاصي ,
ملخص المقالة :
نوع رابطة وجود با ماهيت در حكمت متعاليه در مباحث اصالت وجود و اعتباري بودن ماهيت مطرح شده است. ملاصدرا در اينباره با دو زبان يا با دو شيوه بيان مطلب كرده است. او از يكسو ميگويد وجود بالأصاله و بالذات تحقق دارد و ماهيت بالعرض و بواسطه وجود تحقق پيدا ميكند و با وجود متحد است، اما از سوي ديگر معتقد است تنها «وجود» تحقق عيني دارد و ماهيت هرگز پا به عرصه وجود نميگذارد و فقط يك امر اعتباري محض است كه عقل از وجود انتزاع ميكند. اين دو تعبير ـظاهراًـ متباين، موجب سر در گمي پژوهشگران گرديده است. از اينروي برخي او را به تناقضگويي متهم كرده و برخي ديگر كوشش نمودهاند تا اين تعارض را بگونهيي توجيه كنند. با مراجعه به مجموعه آثار ملاصدرا روشن ميگردد كه در اين دو تعبير هيچگونه تعارضي وجود ندارد؛ جايي كه ملاصدرا ميگويد وجود بالذات و ماهيت بالعرض تحقق دارند منظورش ماهيت موجود است و آنجا كه موجوديت و تحقق ماهيت را نفي ميكند مراد ماهيت جدا از وجود است. ما در اين مقاله كوشش كرده ايم با استناد به آثار خود ملاصدرا اين مطلب را مدلّل كنيم.
جرجاني، ميرسيدشريف، التعريفات، تهران، انتشارات وفا، 1360.#
ملاصدرا، الحكمة المتعاليه في الأسفار الأربعه، بهمراه تعليقات سبزواري، ج1: تصحيح و تحقيق غلامرضا اعواني، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1383.#
ملاصدرا، الحكمة المتعاليه في الأسفار الأربعه، ج2: تصحيح و تحقيق مقصود محمدي، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1385.#
ملاصدرا، الشواهد الربوبيه في المناهج السلوكيه، تصحيح و تحقيق مصطفي محقق داماد، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1391.#
ملاصدرا، المشاعر، تصحيح و تحقيق مقصود محمدي، در مجموعه رسائل فلسفي، ج4، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1391.#
ملاصدرا، المسائل القدسيه، تصحيح و تحقيق منوچهر صدوقي سها، در مجموعه رسائل فلسفي، ج4، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1391.#