وظایف والدین در تكوین مبانی شناختی، گرایشی و ارادی جهت مسئولیت¬پذیری كودكان در دوره تمهید (پیش از بلوغ وسن تكلیف)
محورهای موضوعی :
فیصل ربیهاوی
1
,
سید جلال هاشمی
2
,
مسعود صفایی مقدم
3
,
خسرو باقری
4
1 - دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز،ایران
4 - دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: وظایف والدین, تکوین, مبانی مسئولیت‌پذیری, کودکان,
چکیده مقاله :
در تمام جوامع امروزی، نقش و جایگاه خانواده در پرورش و یا تقویت سجایا و رفتارهای پسندیده فرزندان، بر کسی پنهان نیست. هدف این مطالعه، تبیین وظایف والدین در تکوین مبادی مسئولیت¬پذیری کودکان است. در این پژوهش، به منظور شناخت مفهوم، مؤلفه¬ها و مبانی مسئولیت¬پذیری، از روش تحلیلی و جهت تبیین مسئولیت¬ها و فعالیت¬های والدین، از رویکرد استنتاجی پیش¬رونده بهره گرفته شده است. تحلیل¬ها نشان می¬دهد که منطبق با مبادی سه¬گانه عمل مسئولیت‌پذیر، به استناد آیات قرآن، می¬توان از اصول تربیتی زیر یاد کرد: در مبدأ شناختی از اصول آگاهی و هوشیاری نسبت به مسئولیت، زمینه سازی در وظیفه¬شناسی؛ و طبق مبدأ گرایشی از اصول مراقبت از اجرای مسئولیت¬ها، انتساب عمل و عاملیت، و تمهید استقلال فرزند در انجام وظایف؛ و وفق مبدأ ارادی از اصول پاسخ¬گویی و پذیرفتن پیامدهای عمل، رعایت حقوق (ادای حق)، و اصل تلاش¬گری در ایفای مسئولیت¬ها. بر اساس نتایج این پژوهش، می¬توان گفت با توجه به اینکه فرزندان (در دوران تمهید) در سنین رشد شناختی و عقلانی هستند و مطابق دیدگاه عاملیت، شایستگی¬های لازم برای اداره زندگانی و تعالی خویش را ندارند، والدین آنها در امر تکوین و شکل¬گیری مبادی تربیت و به¬ویژه بروز شایستگی مسئولیت¬پذیری فرزندان، نقشی بی¬بدیل دارند و بایسته است در این راستا خود را ملزم به رعایت یک الگو بر مبنای آموزه-های اسلامی نمایند.
In all contemporary societies, the role and position of the family in fostering and strengthening the virtuous traits and desirable behaviors of children are universally acknowledged. The purpose of this study is to elucidate the duties of parents in shaping the foundational principles of children’s responsibility. This research employs an analytical method to explore the concept, components, and foundations of responsibility, while a progressive inferential approach is adopted to explicate the roles and activities of parents. The analyses indicate that, based on the three foundations of responsibility derived from Quranic verses, the following educational principles can be identified: in the cognitive domain, the principles of awareness and vigilance toward responsibility and preparation of conscientiousness; in the affective domain, the principles of ensuring the implementation of responsibilities, attributing actions to would-be agency of the childrren, and fostering the child’s independence in fulfilling responsibilities; and in the volitional domain, the principles of accountability and acceptance of the consequences of actions, adherence to rights (fulfillment of obligations), and striving to fulfill responsibilities. The findings of this study suggest that during the preparation phase, children are in the stages of cognitive and intellectual development and, according to the perspective of agency, the lack of necessary competencies to manage their lives and achieve self-actualization. Consequently, parents play an irreplaceable role in the development and formation of the foundations of education, particularly in cultivating children’s competence for responsibility. It is imperative, therefore, that parents adhere to a conceptual framework grounded in Islamic teachings to fulfill this critical role effectively.