ویژگی بسیار مهم و برجسته روش پژوهش علمی

ده ویژگی بسیار مهم و برجسته روش پژوهش علمی

۱- سیستماتیک بودن.

سیستماتیک بودن روش علمی لازمه دقیق بودن و حساس بودن است. روش علمی یک مشاهده تصادفی نیست بلکه طرحی هدفمند و باساختار است. لازمه سیستماتیک بودن آن است که روش انجام باید استاندارد باشد، همیشه شامل فعالیت و اقدامی دقیق و مشخص باشد تا اینکه نتایج معتبری به دست دهد و در صورتی که فرد دیگر بخواهد با همین روش اقدام نماید، نتایج مشابهی را کسب کند.

۲- قابلیت کنترل

پژوهش علمی باید شانس و تصادف را برنتابد، و فرآیند آن باید از طریق مکانیسم‌های مختلفی که اجازه می‌دهند تا نتایج دقیقی به دست آورد کنترل شود. شانس و تصادف جایی در روش علمی ندارد: تمامی فعالیت‌ها و مشاهدات بر طبق ملاک‌های پژوهش و هدف پژوهش باید کنترل شده باشند.

۳- تجربی بودن

نتایج روش علمی باید با واقعیتها سروکار داشته باشد که با هدف پژوهش در ارتباطند. منظور دقیق از تجربی بودن آن است که روش علمی باید موضوعاتی را مدنظر قرار دهد که به عنوان واقعیت قابل شناسایی و اندازه‌گیری باشند. مثلاً در یک پژوهش آزمایشی فرضیاتی مطرح می‌شوند که حاوی متغیرهایی هستند که در آن روش اندازه‌گیری به صورت دقیق مطرح شده است. اگر فرضیه دارای متغیری باشد که نتوانیم آن را اندازه گیری کنیم، روش علمی خدشه دار شده و نتایج پژوهش قابل اتکا نخواهند بود.

۴- منطقی بودن

علم به صورت عموم با منطقی بودن مشخص می‌شود. در پژوهشهای علمی باید تاکید بر منطقی بودن هدف تاکید نمود. ویژگی تجربی بودن روش علمی ضروری می‌تماید تا روش علمی بر اساس حقایق و واقعی و قابل تصدیق باشد و از پژوهشگر بخواهد تا با نگرشی انتقادی و بدون توجه به سوگیری‌های دهنی یا قضاوتهای شخصی اقدام نماید.

۵- قابلیت تکرارپذیری

یافته‌های محقق شده از یک پژوهش علمی باید بگونه‌ای باشد که اگر کسی تحت همان شرایط، پژوهش را تکرار کند، به نتیجه مشابه دست یابد. با در دست داشتن ماهیت سیستماتیک روش علمی، میتوان گفت که چنین روشی قابلیت تایید و تصدیق را دارد. گزاره داشتن کنترل بر روی متغیرهای موجود در پژوهش، این اجازه را به ما می دهد که نتایج یک پژوهش را در همان شرایط و یک زمان و مکان دیگر بتوانیم تکرار کنیم.

۶- لحاظ کردن مسائل روزمره

در پژوهش علمی، فرضیات هسته اصلی پژوهش را تشکیل می‌دهند و باید به مسایل و موقعیت‌هایی توجه کنند که به صورت روزمره بر زندگی تاثیر می‌گذارند. امید است که پژوهش علمی مشکلاتی را حل کند که متعلق به گروه و دستجات مختلفی از مردم باشند. با مشاهده انتقادی این مسائل و با اعمال یک بررسی عینی، می‌توان مشکلات روزمره افراد را بررسی کرده و راه‌حل‌های عملیاتی را برای آنها اتخاذ نمود.

۷- عینی بودن

در یک روش علمی هدف پژوهشگر این نیست تا به دنبال تایید تصویر ذهنی خود باشد. وی خود را در معرض واقعیت‌ها قرار می‌دهد تا از طریق شفاف‌ترین روش ممکنه، به کشف آنها نایل آید.

داده‌هایی که از یک روش علمی به دست می‌آیند باید جامع باشند و صرفاً متعلق به گروه خاصی نباشند.

۸- موقتی بودن

علم همیشه در حال رشد است. پژوهش علمی یک فرآیند موقتی است زیرا باید به پژوهش‌های آتی گشوده باشد و از نتایج پژوهش‌های آتی نیز خود را تغذیه نماید. چنین امری بخش جدایی ناپذیر روش علمی است. بنابراین، یک پژوهش علمی باید قابلیت نقد پذیری را داشته باشد و اگر پژوهش‌های آتی نتایج متضادی ارایه دهند، قابلیت اصلاح را داشته باشد.

۹- بدیع بودن (Original)

اینکه پژوهشی درباره حقایق اثبات شده انجام دهیم هیچ معنا و مفهومی نخواهد داشت. پژوهش علمی باید به جنبه‌های جدید و مشکلات نو تکیه کند تا اینکه نتایج آن بتواند دردی را دوا و مشکلی را حل کند. اگر پزوهشی بر اساس پژوهش‌های موجود باشد، می‌بایست به جنبه‌هایی تاکید کند که در پژوهش‌های دیگر به آنها اشاره نشده است یا اینکه به صورت چالش برانگیزی نتایج آنها را رد کند.

۱۰- بر اساس نظم و نظام باشد.

لازم است تا پژوهش علمی برنامه ریزی و طرحی دقیق را داشته باشد تا بتواند نتایج دقیقی را حاصل کند. این طرح باید دارای نظم خاصی باشد. فرآیند پژوهش و کاوش باید بر اساس یک ساختار نظامند باشد تا بتواند نتایجی قابل اتکا، و دقیق را ارایه دهد. در هر مرحله از پژوهش، هر بخش از برنامه باید دقیقاً اجرا شود و امور کنونی به زمان بعد موکول نشود.