مفهوم‌سازی «سوژۀ مقیّد» و بازنمود آن در میان روشن‌فکران دینی
الموضوعات : Research in Theoritical Politics
1 - دانش‌آموخته دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: سوژۀ مقیّد, مکتب انتقادی, بازرگان, شبستری و سروش.,
ملخص المقالة :
سوژه در غرب، از شأنیتی یکسره آزاد و آگاه و مستقل و خودبنیاد به موقعیتی وابسته به ناخودآگاه، دیگری، تاریخ، سنت، ساختار، گفتمان و قدرت محدود شده و در نهایت توصیفی دیالکتیکی از آن مطرح می‌گردد. در این پژوهش، پرسش اصلی این است که در جریان روشنفکری دینی در ایران -پس از انقلاب اسلامی- سوژه، چه جایگاهی داشته است؟ فرضیۀ پژوهش این خواهد بود که در جریان روشنفکری دینی در ایران به سوژگی آدمی -آن هم سوژۀ فردی- توجّه و تأکید شده و قرائتی جدید -انسانی- از دین عرضه می‌شود که در سازگاری با اقتضائاتِ تمدن مدرن، بر محوریّتِ انسان، اراده، آزادی، حقّ انتخاب، شکوفایی، فردیّت و سوژگی است. در این مقاله برآنیم تا ضمن ارائۀ مروری تاریخی از دگرگونی‌ها در درک و برداشت از مفهوم «سوژگی» در دوران مدرن، رویکردِ روشنفکری دینی بدان، به‌ویژه در آرا و آثار مهدی بازرگان را مورد مداقه قرار دهیم. همچنین با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایة منابع اسنادی و کتابخانه‌ای به تجزیه و تحلیل مطالب گرد‌آوری‌شده خواهیم پرداخت.