نقد دیدگاه کانت درباب نظام احسن بر اساس الهیات امامیه
الموضوعات : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدید
1 - استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
2 - دانش‌آموخته دکتری کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
الکلمات المفتاحية: نظریۀ نظام احسن, کانت, مسئلۀ شر, الهیات امامیه,
ملخص المقالة :
مسئلۀ شر اخلاقی و نحوۀ توجیه آن در چارچوب نظریۀ بهترین جهان ممکن، یکی از چالشهای بنیادین در فلسفۀ دین است. کانت در اوایل دورۀ نقادی خود، سه دلیل برای دفاع از نظریۀ نظام احسن ارائه کرده که نشان‌دهندۀ گذار او از عقل نظری به عقل عملی است. این مقاله با رویکردی توصیفی‌ـ‌تحلیلی، ابتدا به بررسی امکان و معقولیت نظریۀ «نظام احسن» در اندیشۀ ایمانوئل کانت که مبتنی بر مبانی عقل عملی است، و سپس به میزان سازگاری آن با اندیشۀ متکلمان امامیه میپردازد. بطور کلی، بر اساس مبانی شیعی، دو نظریۀ «بهترین جهان ممکن» و «تنها جهان ممکن» را میتوان پیشنهاد داد؛ در این نوشتار نظریۀ بهترین جهان ممکن بدلیل عدم سازگاری ضرورت علّی با اختیار خداوند در مقام خالق این جهان، بعنوان دیدگاه نهایی انتخاب شده است. همچنین بازخوانی مفهومی کانت از «بهترین جهان ممکن» که با صفت حکمت الهی و هدف خداوند از خلقت انسان سازگار است، بر اساس آیات و روایات امامیه، بعنوان نظریهیی پذیرفتنی مطرح میگردد.