نقد روش تاریخی نگری دارمستتر در مطالعات مهدویت
الموضوعات : Islamic theologyمصطفی سلیم خانی 1 , محسن احتشامی نیا 2 , محمدرضا آرام 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - دانشیار، گروه علوم قرآن و‌حدیث، دانشکده الهیات، حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: مهدویت, مستشرقان, دارمستتر. ,
ملخص المقالة :
مهدویت از جمله باورهای اسلامی است که توجه مستشرقان و محققان غربی را در 150 سال گذشته به طور ویژه به خود معطوف کرده است. موضوع "مهدویت در اسلام" و به طور خاصتر "نگاه شیعه به مهدویت" تقریباً به یک اندازه مورد توجه محققان و نویسندگان غربی قرار گرفته است. يكى از مهم¬ترین آسيبها و تخريبهایی که در حوزه مهدویّت دارای آثار و پیامدهای زیادی می باشد، تحريفهايى است كه توسط مستشرقان پديد آمده است. متأسفانه مستشرقان به دلایل مختلف اطلاعات دقیق و صحیحی در زمینه مهدویت نداشتند و بدین علت اظهارنظر بسیاری از ایشان، سطحی یا همراه با اشکالات فراوان است؛ چراکه منبع بسیاری از مستشرقان این دوره در این موضوع از منابع دست دوم (مانند دارمستتر) یا حتی مسموعات عمومی (همچون گوبینو) بوده که البته چندان قابل اعتماد نیست. آنان مغرضانه يا بدون مراجعه به منابع اصيل، مطالبى را به نام دين و مهدويت ارائه مىدهند و در پى آن، افرادى نيز با مطالب و مقالههاى آنان برخورد علمى كرده و آن را يك كار علمى و تحقيقى و بدون هيچ عيب و نقص مىپندارند و در كتابها و مقالات خويش از آن بهره مىگيرند. این رویکرد می تواند دارای پيامدهایی باشد که از مهمترین آنها می-توان به دورماندن جوامع غيراسلامى از مطالب اصيل اسلامى به طور كلى و مهدويت به طور خاص كه مورد بحث ماست و ايجاد شك و ترديد يا تنفّر در ميان معتقدان كماطلاع اشاره کرد. بنابراین ما در این پژوهش برآنیم تا به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روش تاریخی نگری دارمستتر در مطالعات مهدویت بپردازیم.
ابراهیم، علی رضا، (1381)، مهدویت در اسلام و دین زرتشت، تهران، انتشارات مرکز بازشناسی اسلام ایران.
ابن خلدون، عبدالرحمن، (1366)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه: محمد پروین گنابادی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
بدوی، عبدالرحمن، (1377)، دائرۀ المعارف مستشرقان، ترجمه: صالح طباطبایی، تهران، انتشارات روزنه.
دارمستتر، جیمز، (1317)، مهدی از صدر اسلام تا قرن سیزدهم هجری، ترجمه: محسن جهانسوز، تهران، انتشارات کتابفروشی ادب.
راشد محصل، محمدتقی، (1369)، نجات بخشی در ادیان، تهران، انتشارات مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
فخاری، عبدالحسین، (1385)، ذهنیت مستشرقین، تهران، نشر آفاق، چاپ پنجم.
موسوی گیلانی، سید رضی، (1385)، مهدویت از دیدگاه دین پژوهان غربی، قم، انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود.