استعارههای مفهومی حسادت در منظومة «خسرو و شیرین» نظامی از دیدگاه شناختی
الموضوعات : Persian language studiesمریم علیمحمدی 1 , ليلا هاشميان 2
1 - دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا، ایران
الکلمات المفتاحية: حسادت, استعارة مفهومی, استعارة ساختاری, استعارة هستی¬شناختی و استعارة جهتی.,
ملخص المقالة :
نظامی، شاعر سدة ششم، یکی از مثنویسرایان بهنام ایران است که آثار بسیار فاخر و ماندگاری به نام «خمسه» از خود به جای گذاشته است. سبک او عراقی است و زبان او، فخامت و اصالت بالایی دارد. روایی بودن شعر، ایجاد تشبیهها، استعارة مطبوع، مضامین نو و کاربردی و توصیف مناظر و اشخاص از ویژگیهای شعر او است. در این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به طبقهبندی و تجزیه و تحلیل استعارة مفهومی حسادت در منظومة «خسرو و شیرین» پرداخته شده است. از این‌رو، قلمروهای مبدأ هر استعاره را که نظامی برای مفهومسازی حوزههای انتزاعی به کار برده است، مشخص کردهایم. نظامی استعارههای مفهومی را با بهرهگیری از حوزههای مبدأ (عینی) برای درک مفاهیم انتزاعی خلق کرده است، زیرا درک مفاهیم انتزاعی بهتنهایی امری بسیار دشوار است. از آنجا که نظامی صرفاً یک راوی بوده، نمیتوان به نگرش شخصی او درباره استعاره مفهومی حسادت پی برد، اما میتوان گفت که حوزة مبدأ قیاس، یکی از پرکاربردترین حوزههای مبدأ برای خلق استعارههای اوست. همچنین نتایج نشان میدهد که استعارههای هستیشناختی، بیشترین بسامد وقوع و استعارههای جهتی، کمترین بسامد وقوع را دارند؛ زیرا اولین چیزی که فرد در این جهان هستی میشناسد، بدن خودش است.