تأثیر فرهنگ عامه بر شعر رسمی
الموضوعات : Research in Iranian classical literature
1 - دانشيار گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامي، بناب، ايران.
الکلمات المفتاحية: فرهنگ و ادبیات عامیانه حکایت مَثَل‌ها ضرب‌المثل استدلال,
ملخص المقالة :
ادبیات رسمی، پر از ادعاهای شاعرانه در مضامین مختلف (مدح، عشق، عرفان، هجو، هزل، حماسه، توصیف، فخر، شکواییه و...) است و هر چند شعر و ادبیات در وجه هنری خود از قیاس و استشهاد و سایر شیوه‌های منطقی استدلال برای اثبات ادعاهای مبالغه‌آمیز ادبی، بی‌نیاز به نظر می‌رسد، به واقع شاعران و سخنوران اغلب برای بیان مافی‌الضمیر خود و عینیت بخشیدن به مفاهیم ذهنی، از بسیاری شیوه‌های شبیه به روش‌های استدلال منطقی (ادعا، پشتیبان، زمینه)، چون تشبیه، تلمیح، تمثیل (مثل، متل، حکایت)، اسلوب معادله، مذهب کلامی، سوگند و نظایر آن بهره جسته‌اند. در این میان، بهره‌مندی از «فرهنگ و ادبیات عامه»، نقش مهمی را در تقویت و تبیین بیشتر مبانی فکری و ذهنی شاعر در بیان ادبی ایفا می‌کند و به عنوان «پشتیبان» و «زمینه»سازِ اثبات مدعا، در شیوه‌های تعلیلی ادبی عمل می کند. این مقاله به بررسی نقش برجستۀ فرهنگ و ادبیات عامیانه در تحکیم بنیادهای معنایی و استدلالی ادبیات رسمی می‌پردازد.
قرآن کریم.#
آشتياني، سيد جلال¬الدّين (1370) شرح مقدمة قيصري بر فصوص¬الحكم، تهران، اميركبير.#
بوتكين، رانيل و ادوارد كلر (1382) شناخت محيط¬زيست: زمين، سياره زنده، ترجمة عبدالحسين وهاب¬زاده، مشهد، جهاد دانشگاهي.#
حیاتی، زهرا (1388) «بررسی نشانه¬شناختی عناصر متقابل در تصویرپردازی اشعار مولانا»، فصلنامه نقد ادبی، دوره 2، شماره 6، صص 7-24.#
چيتيك، ويليام (1382) راه عرفاني عشق: تعاليم معنوي مولوی، ترجمۀ شهاب‌الدّين عباسي، تهران، پيكان.#
----------- (1390) اصول و مباني عرفان مولوي، ترجمة خليل پروين، تهران، بصيرت.#
رازي، نجم‌الدّين (1365) مرصاد العباد، به اهتمام محمّد رياحي، تهران، علمي و فرهنگي.#
راميار، محمود (1352) بخشي از نبوّت اسراییلي و مسيحي، تهران، بي‌نا.#
زرین¬کوب، عبدالحسین (1364) سر ّنی: نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوي، ج 1، تهران، علمی.#
------------------ (1390) پله¬پله تا ملاقات خدا: دربارۀ زندگی، اندیشه و سلوک مولانا جلال‌الدین رومی، تهران، علمی.#
سارتر، ژان پل (1376) اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران، نیلوفر.#
سنایی، مجدودبن¬آدم (1368) حدیقه الحقیقه، تصحیح محمدتقی مدرّس رضوی، تهران، دانشگاه تهران.#
شيمل، آنِماري (1370) شكوه شمس: سيري در آثار و افكار مولانا جلال‌الدّين رومي، ترجمة حسن لاهوتي، تهران، علمي و فرهنگي.#
عياشي، محمّدبن¬مسعود (1380ق) تفسير العياشي، تصحیح هاشم رسولي محلاتي، ج 2، تهران، العلميه الاسلامیه.#
قانعي خوزاني، مهناز (1388) اخلاق در نگاه مولانا: هستي و چيستي، تهران، نگاه معاصر.#
كريمي، سودابه (1384) بانگ آب: دريچه‌اي به جهان‌نگري مولانا، تهران، شور.#
مجلسي، محمّدباقر (1403ق) بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، جلد 45، بيروت، دار احياء التراث العربي.#
مولوي، جلال‌الدّين محمّدبن‌محمّد (1371) مكتوبات مولانا جلال‌الدّين رومي، تصحيح توفيق ه.# سبحاني، تهران، نشر دانشگاهي.#
--------------------------- (1378) مثنوي معنوي بر اساس نسخه قونيه، تصحيح و پيشگفتار عبدالكريم سروش، تهران، علمي و فرهنگي.#
-------------------------- (1381) کليات شمس تبريزي، به كوشش توفيق ه.# سبحاني، تهران، قطره.#
------------------------ (1388) فيه مافيه (و پيوست‌هاي نويافته)، تصحيح توفيق ه.# سبحاني، تهران، كتاب پارسه.#
مهدوي، يحيي (1370) قصص قرآن مجيد برگرفته از تفسير ابوبكر عتيق نيشابوري مشهور به سورآبادي، تهران، خوارزمي.#
ميبدي، ابوالفضل رشيدالدّين (1371) كشف‌الاسرار و عدّه الابرار: معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری، به اهتمام علي‌اصغر حكمت، جلد1، تهران، اميركبير.#
همداني، اميد (1387) عرفان و تفكّر: از تأملات عرفاني مولوي تا عناصر عرفاني در طريق تفكّر هايدگر، تهران، نگاه معاصر.#