مبانی مسئولیت مدنی دولت در قبال آلودگی های زیست محیطی
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی
سید احمد عسگری ارجنکی
1
(آزادشهرکرد)
کلید واژه: حق بر محیط زیست, آلودگی هوا, مسئولیت مدنی, جبران خسارت,
چکیده مقاله :
امروزه با گسترش تعاملات و روابط در سطح بین المللی، مسئله ی حقوق محیط زیست در کانون توجه مجامع بین المللی قرار گرفته است و تمامی دول و اشخاص تلاش بر این دارند که تا شرایط زیست محیطی را در شرایط سالم نگه دارند. چه بسا بتوان یکی از مولفه های دولت خوب یا حکمرانی مطلوب را مسئله محیط زیست و به صورت اخص هوای پاک برشمرد. در حقیقت یکی از مهم ترین معظلات در زمینه ی محیط زیست، مسئله ی آلودگی هواست که امروزه یافتن راه حل هایی برای مقابله و کاهش این پدیده امری اجتناب ناپذیر است.شایان ذکر است که حق بر محیط زیست سالم جز حقوق بشری و از جمله حقوق ذاتی انسان هاست. در این میان برای مقابله با این پدیده، بحث مسئولیت مدنی مطرح گردید که بر اساس آن، عامل زیان بایستی جبران خسارت نماید. از جمله مبانی مسئولیت مدنی، نظریه ی تقصیر است که این نظریه به دلیل عدم شناخت سبب واقعی خسارت، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و برای حل این مشکل، نظریات مسئولیت بدون تقصیر و مسئولیت محض مورد قبول اکثریت کشورهای اروپایی است. راه های جبران خسارت در این زمینه نیز اعاده ی وضع به حالت سابق، از بین بردن منبع ضرر، جبران نقدی خسارت و تعهد به عدم آلودگی می باشد. در حوزه ی مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی ها، پیچیدگی هایی وجود دارد که از جمله این مشکلات می توان به تعدد اسباب، تدریجی بودن و پنهان بودن خسارات، دشواری ارزیابی خسارات ودشواری اثبات رابطه ی سببیت است.بنابراین لازم است که در این زمینه، ابتدا به ساکن اقدامات پیشگیرانه توسعه داده شود، و همچنین با تصویب قوانین و مقررات دقیق و جامع در این زمینه، می توان این مسائل را کاهش داد.
Today, with the expansion of international relations and relationships, the issue of environmental law has been at the forefront of international attention, and all governments and individuals are working to maintain environmental conditions in a healthy environment. One could consider one of the components of a good state or good governance as an environmental issue and, in particular, a clean air. In fact, one of the most important environmental issues is the issue of air pollution, which today is inevitable to find solutions to tackle and mitigate this phenomenon. It should be noted that the right to a healthy environment, except for human rights, including rights Is inherent in human beings. In order to deal with this phenomenon, civil liability was raised, according to which the loss factor should be compensated. One of the foundations of civil responsibility is the theory of fault that this theory is less used because of the lack of recognition of the actual cause of the damage, and to solve this problem, theories of liability are blamed and blamed on the responsibility of the majority of European countries. The remedies in this area are also restoring the state of the past, eliminating the source of losses, compensating for losses, and committing to non-contamination. In the area of civil liability caused by pollution, there are complexities such as the multiplicity of features, gradual and hidden losses, the difficulty of assessing damages, and the ability to prove the relationship between the causation. Therefore, it is necessary in this regard, It will be possible to first develop preventive measures against people, as well as by adopting precise and comprehensive laws and regulations in this area, these issues can be reduced.
1- امامی، ح. (1385).حقوق مدنی(نسخه 1، جلد 26). تهران: انتشارات اسلامیه.
2- آرش پور، ع.(1392).مسئولیت بین المللی نقض تعهدات زیست محیطی (جلد چاپ اول.تهران: جنگل، جاودانه.
3- باریکلو، ع. (1387).مسئولیت مدنی (جلد 2).تهران:میزان.
4- بهرام مستقمی، مسعود طارم سری. (1377).مسئولیت بین المللی دولت با توجه به تجاوز عراق به ایران.دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی.تهران: دانشگاه تهران.
5- بهرامی حمیدی، ح. (1391).ضمان قهری (جلد اول).تهران: دانشگاه امام صادق.
6- حکمت نیا، م.(1386).مسئولیت مدنی در فقه امامیه(جلد اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
7- زرگوش، م.(1389)، مسئولیت مدنی(جلد اول).تهران: میزان.
8- صفایی، س.(1390). مسئولیت مدنی، الزامات خارج از قرارداد.تهران: یاران.
9- طباطبایی، م. (1386). حقوق اداری (جلد 13). تهران: سمت.
10- فهیمی، ع. (1391). مسئولیت مدنی ناشی از تخریب محیط زیست در فقه و حقوق ایران (مطالعه ی تطبیقی در حقوق فرانسه و اسناد بین المللی) (جلد 1). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
11- قاسم زاده، م. (1387). مبانی مسئولیت مدنی.(جلد 5). تهران: میزان.
12- کاتوزیان، ن. (1389). وقایع حقوقی-مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
13- کاتوزیان، ن. (1386). الزام های خارج از قرارداد، ضمان قهری (جلد اول). تهران: دانشگاه تهران.
14- کاتوزیان، ن. (1371). دوره ی مقدماتی حقوق مدنی، وقایع حقوقی. تهران: یلدا.
15- کارتین، الیورت، کاترین ورنون.(1382). نظام حقوقی فرانسه.(ص.بیگ زاده، مترجم) تهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
16- والاس، ر. (1382).حقوق بین الملل.(س.ز.بهراملو، مترجم) تهران: موسسه ی مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش.
مقالات
17-اصلانی، ح. (1384).مفهوم و جایگاه تقصیر و در مسئولیت مدنی قهری و قراردادی. مجله ی تخصصی الهیات و حقوق، دانشکده ی رضوی، 15 و 16، 51-94.
18-بهرامی احمدی، ح.(1383). هدف مسئولیت مدنی.فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، 66.
19- رئیسی، ل.(1389).بررسی تحولات مسئولیت بین المللی ناشی از خسارات زیست محیطی با توجه به کنوانسیون بازل. انسان و محیط زیست، دوره ی 8(شماره 2)، 62-55
20- فخعلی، ا. ت.(1384). مبانی و احکام فقهی محیط زیست. مطالعات اسلامی، 31-66.
21- مشهدی، ع.(1390)، فقه شیعه و تحول در مبانی مسئولیت مدنی زیست محیطی، فصلنامه ی حقوق، 1، 313-326.
22- مشهدی، ع.(1390)، مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی هوا. فصلنامه ی اطلاع رسانی حقوقی، 73-57.
جزوه ها
23- بابایی مقدم، ع.(1384). بررسی وجوه تمایز بین خسارات زیست محیطی و سایر خسارات.جزوه ی درسی مسئولیت مدنی زیست محیطی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
پایان نامه ها
24- یوسفی فر، ش. (1381). مسئولیت مدنی دولت( در برابر اشخاص) در حقوق ایران با مطالعه ی تطبیقی فقهی. پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه امام صادق.
25- انصاری، م. (1382). بررسی تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی محیط زیست در حقوق ایران و اتحادیه ی اروپا. پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.
سایت های اینترنتی
26- شمسایی، م. (1391). مسئولیت ناشی از خسارات زیست محیطی.بازیابی از
http://WWW.iranboom.ir/didehban/zistboom/8806-masouliat-madani-nashi-az-.khesarat-haye-zistboom.html.
منابع عربی
27- حر عاملی،م. (1414). وسائل الشیعه (نسخه 8، جلد 2). قم: موسسه آل البیت.
28- مجلسی، م.(1404)، بحارالانوار (نسخه 93).بیروت: موسسه الوفا.
29- موسوی بجنوردی، م. (1419). القواعد الفقهیه (نسخه 2، جلد 1). قم: الهادی.
منبابع لاتین
30-Morandiere, j. d. (1966).Droit civil (4ed., Vol. 2).
31- Walker, D. M. (1980). The oxford companion to law.Oxford: Clarendon press